۱-۲ای، تِیۉفیلۉس! من بيرينجي کتابېمدا عيسانېݩ مقدس رۉح آرقالې اؤز سایلان رسۉللارېنا بۉیرېقلار بريپ، آسمانا گؤتاريلان گۆنينه چنلي اؤورادان همه تعليماتې، همه عملي اۆچين یازدېم. ۳عيسی عذاب چکيپ اؤلاننن سوْݩ، کأن اېناندېرېجې دليللر آرقالې رسۉللارا ديرالانليگيني عیان اتدي. اوْل قېرق گۆنيݩ ايچينده اوْلارا گؤرينيپ، خۉدایېݩ پادشالېغې اۆچين گۆررۆݩ بردي. ۴بير گۆن عيسی اوْلار بيلان ساچاغېݩ باشېندا اوْتېرقا، شۉرقم بۉیرېق بردي: ”اۉرشليمنن گيتمأݩ. آتامېݩ بران وعداسينه غاراشېݩ. بۉ وعدأنيݩ حقېندا اوْزال آیدېپتېم. ۵یحیی سيزي سۉوا چۆمديريپتي. ینه بيرنأچه گۆننن سيز مقدس رۉحا چۆمديريلارسيݩيز“.
۶ رسۉللار بير یره اۆیشانلرينده، عيسادان: ”یا ارباب! ايندي اسرائیل پادشالېغېنې ديکالتمارسيݩيزمي؟“ ديیيپ سوْرادېلار. ۷عيسی اوْلارا: ”آتامېݩ اؤز اختیارې آرقالې بللانان وقتېنې یا مهلتيني بيلمک سيزيݩ ايشيݩيز دأل. ۸اما سيزيݩ اۆستيݩيزه مقدس رۉح اينانده، گۆیچ-قدرتدان دوْلارسېݩېز. اۉرشليمده، همه یهۉدیادا و سامرادا، یر یۆزينيݩ تؤرت برجېندا سيز منيݩ شاهدلارېم بوْلارسېݩېز“ ديیيپ جواب بردي. ۹عيسی بۉلارې آیداننان سوْݩ، رسۉللار غاراپ دۉرقا، بير بۉلۉتدا یوْقارې گؤتاريلدي. ۱۰عيسی آسمانا گيدانده، رسۉللار گؤزلريني آسمانا تيکانده، بيردن آق کؤیناکلي ايکي آدم اوْلارېݩ آلېندا تاپېلېپ: ۱۱”ای، جليلاليلر! نأمه اۆچين آسمانا غاراپ دۉرسېݩېز؟ عيسانېݩ آسمانا گؤتاريلانيني گؤزيݩيز بيلان گؤرماديݩيزمي؟ اوْل خۉد گيديشي یانې هم پس گلار“ ديیديلر.
۱۲مۉننان سوْݩ رسۉللار زیتۉن داغېننان اۉرشليمه پس گلديلر. بۉ داغ اۉرشليمه غوْلای بوْلېپ، بير کيلۉمتر یوْلتې. ۱۳شهره گيرانلريننن سوْݩ، اوْلار اؤز بوْلیوْن اۆیلرينيݩ یوْقارقې غاتېنداقې اتاغېنا چېقدېلار. پِترُس، یۉحنا، یعقۉب، آندرېس، فيليپ، توْماس، بارتوْلوْمی، متی، آلفينيݩ اوْغلې یعقۉب، وطنچې شمعۉن و یعقۉبېݩ اوْغلې یهۉدا داݩې هم شوْل یرداتيلر. ۱۴اوْلارېݩ هماسي بير یره اۆیشيپ، اېزېنې اۆزمأن دعا-ديلاگ ادیوْرتېلار. اوْلارېݩ آراسېندا عيسانېݩ اناسي مریم، شۉرقم-هم بير نأچه عیاللار و عيسانېݩ اينيلري هم بارتې.
۱۵بير گۆن پِترُس جمعلانيشان یۆز یيگريمأ غوْلای دوْغانلارېݩ اوْرتاسېندا دۉرېپ، شۉرقم ديیدي: ۱۶”ای، دوْغانلار! عيسانې تۉتمانا گلانلره یوْل گؤرکازان یهۉدا حقدا مقدس رۉح داۉد آرقالې اوّل-باشدان پیغمبرليک اديپتي. مقدس یازغېلارداقې شوْل سؤزلر عمله آشمالېتې. ۱۷یهۉدا بيزيݩ بيريميز حسابلانیوْرتې، اوْل هم بۉ خدمتدان اؤز پایېنې آلېپتې“.
۱۸(یهۉدا خائنلېق اديپ غازانان پۉلېنا بير اکين میدانېنې ساتېن آلېپتې. سوْݩ شوْل یرده باش-آشاق یېقېلدې و غارنې یارېلېپ، همه ايچغوْشې چوْغېپ چېقدې. ۱۹بۉ واقع همه اۉرشليم مردمينه بللي بوْلدې و انسانلار اوْل یري اؤز ديللرينده ”حَقِل‌دِما“، یعنی ”غان میدانې“ ديیيپ آت غوْیدېلار.)
۲۰ سوْݩ پِترُس سؤزيني دوام اديپ، شۉرقم ديیدي: ”مزامير کتابدا:
’غوْی، اوْنېݩ اۆیي ویرانا بوْلسېن،
اوْل یرده هيچ کيم مسکن تۉتماسېن‘،
شۉرقم هم: ’باشغا بيري اوْنېݩ یريني آلسېن‘ ديیيليپ یازېلان. ۲۱-۲۲شوْنېݩ اۆچين هم، یهۉدانېݩ یرينه باشغا بيريني سایلاماغېمېز گراک. بۉ آدم اربابېمېز عيسانېݩ یحیی طرفېننان سۉوا چۆمديريليپ، تا آسمانا گؤتاريلان وقتېنا چنلي هميشه بيزيݩ آرامېزدا بيله بوْلان آدملارېݩ بيري بوْلمالې. اوْل هم بيزيݩ یانې عيسانېݩ ديرالانليگينه شاهدلېق برسين“.
۲۳شوْنېݩ اۆچين، ايکي آدمې اؤݩه چېقاردېلار. اوْلارېݩ بيري بارساپ لقبلې یۉسف (اوْݩا یۉستۉس هم ديییوْرتېلار)، بۆیلاکيسي بوْلسا مَتیاستې. ۲۴اوْننان سوْݩ خۉدایا دعا-ديلاگ اديپ: ”یا ارباب! سن همأنيݩ یۆراگيني بيلیوْرسېݩ. مانا، شۉ ايکيسيننن هایسې بيريني رسۉللېغا سایلان بوْلساݩ، بيزه گؤرکاز، ۲۵سببي یهۉدا اتمالي خدمتېنې الدن بريپ، اصل گيتمالي یرينه گيتدي“ ديیديلر. ۲۶اوْننان سوْݩ بۉ ايکيسي اۆچين قرعه آتدېلار. مَتیاسېݩ قرعاسي چېقدې. شوْنېݩ اۆچين، مَتیاس اوْن بير رسۉلا غوْشېلدې.
۱پنتيکاست هایدېندا همه ايمانلېلار بير یره جمعلانيشيپ اوْتېرتېلار. ۲بيردن آسماننان گۆیچلي شمالېݩ سسينه مݩزاش شۉووۉلدې تاپېلېپ، اوْلارېݩ اوْتۉران اۆیينيݩ ايچيني دوْلدېردې. ۳اوْلارېݩ گؤزلرينيݩ آلېندا، اوْدېݩ اۉچغۉنا مݩزاش بير ذاتلار پېتراپ، اؤز اۆستلرينه ايندي. ۴اوْلارېݩ هماسي مقدس رۉحدان دوْلېپ، مقدس رۉحېݩ بران گۆیچ-قدرتېنې وره، باشغا ديللرده گپلأپ باشلادېلار.
۵شوْل وقتدا اۉرشليمده دنیانېݩ همه یۉرتلريننن گلان خۉدای‌پرست یهۉديلار یاشایوْرتېلار. ۶بۉ غالمغاللې سسه بير اۉلې جمعیت جمعلاندي، سببي اوْلارېݩ هر هایسې اؤز انه ديللريندأکي گۆررۆݩلري اشيتدي. ۷همالر حیران غالدېلار و گݩيرگاشيپ، بيري-بيرلرينه شۉرقم ديیديلر: ”گؤزلأݩ، بۉ گپلایوْنلارېݩ هماسي جليلالي دألمي؟ ۸اوْندا نأديپ بيزيݩ هر بيريميز اؤز انه ديليميزدأکي سؤزلري اشيدیوْرېس؟ ۹آرامېزدا پارفيیادان، مادایدان، عیلامنان، بِين‌ُالنَهرِيننن، یهۉدیادان، قاپپادوْقيیادان، پوْنتۉسدان و آسیادان گلانلر بار. ۱۰فريکيیادان، پامفیلیادان، مصردن، کيرينایيݩ غوْلایېنداقې ليويیادان گلانلر هم بار. شۉرقم-هم رۉمنان گلان ۱۱یهۉديلار و یهۉدي دينيني قبۉل ادانلر بار. کأبيريميز کريت جزيراسيننن و عربستاننان گلديک. مۉݩا غارامازدان، خۉدایېݩ کتته ايشلري اۆچين اوْلارېݩ بيزيݩ انه ديليميزده گپلایوْنلېغېنې اشيدیوْرېس“. ۱۲اوْلار حیران غالدېلار و شاشېرېشېپ: ”بۉ نأمه بوْلدېغېقا؟“ ديیشديلر. ۱۳کأبيرلري بوْلسا اوْلارې مسخرالاپ: ”اوْلار شرابدان مست بوْلېپدېرلار“ ديیديلر.
۱۴شوْندا پِترُس اوْن بير رسۉللار بيلان بيله یريننن تۉرېپ، باتلې سس بيلان شۉرقم ديیدي: ”ای، یهۉدي دوْغانلار و اۉرشليم مردمي! مۉنېݩ معناسېنې سيزه دۆشينديرایين. منيݩ سؤزلريمه غۉلاق آسېݩ. ۱۵بۉلار سيزيݩ فکر اديشيݩيز یانې، شراب ايچيپ مست دأل. سببي شيپيلأ ساعت ارتير توْقۉزدېر. ۱۶یوْق، بۉ گؤریوْنلارېݩېز یۉئیل پیغمبر طرفېننان آیدېلاندېر:
۱۷ ’خۉدای شۉرقم ديییوْر:
آخرقې گۆنلرده شۉرقم بوْلار،
من همه انسانلارېݩ اۆستينه
اؤز رۉحېمې دؤکارين.
اوْغۉلدېر غېزلارېݩېز پیغمبرليک ادار،
یيگيتلريݩيز عیانلېق آلارلار،
غاررېلارېݩېز دۆیشلر گؤرارلر.
۱۸شوْل گۆنلرده من حتّیٰ غۉللاردېر کنيزلريݩ اۆستينه،
اؤز رۉحېمې دؤکارين.
اوْلار-هم پیغمبرليک ادارلر.
۱۹من یوْقاردا، آسماندا معجزالر،
آشاقدا، یرده علامتلار گؤرکازارين:
غان، اوْت هم غوْیې تۆسسالر ايبرارين.
۲۰ اربابېݩ کتته و عجایب گۆني گلمزدن اوْزال،
گۆنديز غاراݩقېلېغا، آی هم غانا دؤنار.
۲۱شوْندا اربابې چاغېران هر بير انسان خلاص بوْلار‘.
۲۲ای، اسرائیل مردمي! بۉ سؤزلره غۉلاق آسېݩ: اؤز بيليشيݩيز یانې، خۉدای ناصرالې عيسی آرقالې آراݩېزدا قدرتلار، معجزالر و علامتلار گؤرکازدي. مۉنېݩ بيلان اوْل عيسانېݩ اختیارلېغېنې تصدیقلادې. ۲۳خۉدای اؤز تۉتان مقصدېنا وره، عيسانې سيزيݩ اليݩيزه برمگي اؤݩنن قرار بريپتي. سيز اوْنې بی‌گانالارېݩ کمگي بيلان تۉتدېݩېز و صليبه چۆیلأپ اؤلديرديݩيز. ۲۴اما خۉدای اوْنې ديرالديپ، اؤلۆم عذابېننان خلاص اتدي. سببي اؤلۆم پنجاسينده غالماغې ممکن دألتي. ۲۵داۉد اوْل حقدا شۉرقم ديیيپتي:
’ارباب هميشه گؤزلريميݩ اؤݩينده؛
سارسدېرېلمارېن، چۆنکي اوْل منيݩ ساغېمدا.
۲۶شوْݩا وره یۆراگيم بگانچلي، ديليم خوْش بوْلیوْر،
بدنيم هم اميد بيلان یاشایوْر.
۲۷چۆنکي سن مني اؤلۆلر دنیاسېندا غوْیمارسېݩ،
صاف-صادق بندأݩ قبردا چۆیريمگينه یوْل برمارسيݩ.
۲۸یاشایېش یوْلېنې ماݩا گؤرکازارسيݩ:
حضۉرېݩدا مني شادلېقدان دوْلدېرارسېݩ‘.
۲۹دوْغانلار! کتته آتامېز داۉد حقدا منيݩ سيزه آچېق آیتماغېم گراک. اوْل اؤلدي، جایلاندې، مزارې بوْلسا اۉرشليمده حالا چنلي ساقلانېپ غالېپدېر. ۳۰داۉد بير پیغمبرتي. خۉدایېݩ قسم ايچيپ، بران سؤزينه وره، داۉد اؤز نسليننن بيرينيݩ اوْنېݩ تختېندا اوْتۉرجاقلېغېنې بيلیوْرتې. ۳۱شوْݩا وره داۉد گلجگي اؤݩنن گؤريپ، مسيحيݩ ديراليشي اۆچين شۉرقم ديیيپتي: ’خۉدای اوْنې اؤلۆلر دنیاسېندا غوْیمادې، اوْنېݩ بدني قبردا چۆیريمادي‘. ۳۲خۉدای عيسانې اؤلۆمنن ديرالتدي. بيزيݩ همأميز مۉݩا شاهددېرېس. ۳۳ايندي عيسی بیگالديلدي و اوْل خۉدایېݩ ساغېندا اوْتېر. اوْل وعده بريلان مقدس رۉحې آتا خۉدایدان قبۉل اديپ، اوْنې بيزيݩ اۆستيميزه یاغدېردې. مۉنې سيزيݩ اؤزيݩيز گؤريپ و اشيديپ دۉرسېݩېز. ۳۴-۳۵داۉدېݩ اؤزي آسمانلارا چېقماسا-هم، شۉرقم ديیيپتي:
’خۉدای اربابېما شۉرقم سؤزلادي:
”دشمنلارېݩې سنيݩ آیاق آستېݩا سالیوْنچام،
منيݩ ساغېمدا اوْتېر“‘.
۳۶شوْنېݩ اۆچين، ای، همه اسرائیل مردمي، شۉنې آنېق بيليپ غوْی: خۉدای سيزيݩ صليبه چۆیلأن بۉ عيساݩېزې هم ارباب، هم مسيح اديپ بللادي“.
۳۷بۉ سؤزلري اشيدانده، انسانلارېݩ یۆراگينه خنجر اۉرېلان یانې بوْلدې. اوْلار پِترُسدان و بۆیلاکي رسۉللاردان: ”دوْغانلار، بيز نأمه اتمالي؟“ ديیيپ سوْرادېلار. ۳۸پِترُس اوْلارا شۉرقم ديیدي: ”تۉبه اديݩ! هر بيريݩيز عيسی مسيحيݩ آدې بيلان سۉوا چۆمديريليݩ. شوْندا سيزيݩ گنالارېݩېز باغېشلانار و تحفه بريلان مقدس رۉحې آلارسېݩېز. ۳۹بۉ وعده سيزيݩ اؤزيݩيز و چاغالارېݩېز اۆچين، اۉزاقدا بوْلانلارېݩ هماسي، یعنی خۉدایېمېز اربابېݩ چاغېرجاقلارېنېݩ هر بيري اۆچيندير“.
۴۰پِترُس باشغا-هم کؤپ دليللر بيلان اوْلارا شاهدلېق بريپ: ”اؤزيݩيزي بۉ آزغېن نسلدن خلاص اديݩ!“ ديیيپ یالباردې. ۴۱شوْنېݩ اۆچين، اوْنېݩ سؤزلريني قبۉل ادانلر سۉوا چۆمديريلدي. شوْل گۆن اۆچ مۆݩه غوْلای انسانلار عيسا ايمان گتيردي. ۴۲اوْلار رسۉللارېݩ تعليماتېنې اؤورانمأنه، غوْلای غاتناشېقدا یاشامانا، بيله نان ايیمأنه و دعا-ديلاگ اتمأنه اخلاصلې یاپېشتېلار.
۴۳ رسۉللار آرقالې کؤپ معجزالردير علامتلار گؤرکازيلیوْرتې. شوْل سببلي همالريݩ یۆراگيني قوْرقې غاپلاپتې. ۴۴ايمان گتيرانلريݩ هماسي بيلاتيلر. اوْلار همه ذاتلارېنې اوْرتا غوْییوْرتېلار. ۴۵مال-ملکلريني ساتېپ، هر کيميݩ محتاجلېغېنا وره اؤز آرالارېندا پایلاشدېلار. ۴۶اوْلار آغېز-ديل بير بوْلېپ هر گۆن عبادت‌خانادا جمعلاشیوْرتېلار. بيري-بيرينيݩکأ مهمانچېلېغا بارېپ، نانې بؤليشيپ ايییوْرتېلار. چېن یۆراکدن خوْش بوْلېپ داماقلارېنې پایلاشارتېلار. ۴۷خۉدایا آلقېش آیدېپ، همه ايل ايچينده عزتلانیوْرتېلار. خۉدای هم خلاص بوْلانلارېݩ سانېنې هر گۆن کؤپالدیوْرتې.
۱بير گۆن پِترُس بيلان یۉحنا پشين ساعت اۆچده، دعا-ديلاگ وقتې، عبادت‌خانه گيتديلر. ۲شوْل وقت عبادت‌خانانېݩ اوْوادان ديیان دروازاسينده بير انادن دوْغدابيتدي اوْتۉرا آدمې گؤتاريپ گتيرديلر. عبادت‌خانا گيريپ باریوْن انسانلاردان صدقه ديلامگي اۆچين، اوْنې هر گۆن شوْل یره گتيريپ غوْییوْرتېلار. ۳بۉ آدم پِترُس بيلان یۉحنانېݩ عبادت‌خانه گيريپ باریوْنېنې گؤريپ، اوْلاردان صدقه ديلادي. ۴پِترُس بيلان یۉحنا اوْݩا دقتلې گؤزلاديلر. سوْݩ پِترُس اوْݩا: ”بيزه گؤزلا!“ ديیدي. ۵یاݩقې آدم اوْلاردان بير ذات آلارېن فکر اديپ، اوْلارا گؤزلادي. ۶پِترُس اوْݩا: ”منيݩ کۆمشيم، آلتېنېم یوْق، اما اؤزيمده بارېمې ساݩا بریوْرېن. ناصرالې عيسی مسيحيݩ آدېننان بۉیۉریوْرېن: تۉر-هم، یؤري!“ ديیدي. ۷اوْننان سوْݩ پِترُس اوْنېݩ ساغ اليننن تۉتېپ، اوْݩا یريننن تۉرمانا کمک اتدي. یاݩقې آدمېݩ شوْبادا آیاقلارېنا، توْپۉقلارېنا اېسغېن گلدي. ۸اوْل یريننن بؤکيپ تۉرېپ، شوْبادا یؤريمأنه باشلادې. اوْننان سوْݩ خۉدایا آلقېش آیدېپ، یؤريپ هم بؤکيلأپ، اوْلار بيلان بيرليکده عبادت‌خانا گيردي. ۹تۉتۉش مردم اوْنېݩ یؤريیوْنلېغېنې و خۉدایې آلقېشلایوْنلېغېنې گؤردي. ۱۰انسانلار اوْنېݩ عبادت‌خانانېݩ اوْوادان ديیان دروازاسينده صدقه ديلأپ اوْتۉریوْن آدملېغېنې تانېدېلار، و اوْݩا نأمه بوْلانلېغېنې گؤريپ کأن حیران غالدېلار.
۱۱یاݩقې شفا تاپان اوْتۉرا پِترُس بيلان یۉحنانې محکم تۉتېپ دۉرقا، همه مردم حیران غالېپ، اوْلارا طرف، ’سلیمانېݩ ایوانې‘ ديیان یره چاپالاشېپ گلدي. ۱۲پِترُس مۉنې گؤرانده، مردمه یۆزلانيپ، شۉرقم ديیدي: ”ای، اسرائیل مردمي! نأمه اۆچين مۉݩا حیران غالیوْرسېݩېز؟ نأمه اۆچين بيز بۉ آدمې اؤز قدرتېمېز یا تقوالېغېمېز بيلان یؤريدان یانې، بيزه بۉرقم دقت بيلان گؤزلایوْرسېݩېز؟ ۱۳آتا-بابالارېمېز ابراهیمېݩ، اسحاغېݩ، یعقۉبېݩ خۉدایې اؤز غۉلې عيسانې شهرتلانديردي. سيز اوْنې اؤلۆمه تابشېردېݩېز. حتّیٰ پیلاطۉس اوْنې غوْیبرمگي یۆراگينه دۆوانده-هم، سيز اوْنې پیلاطۉسېݩ حضۉرېندا انکأر اتديݩيز. ۱۴هاوا، سيز مقدس و دوْغرې بوْلانې انکأر اديپ، بير قاتلېݩ بنديخانادان بوْشادېلماغېنې طلب اتديݩيز. ۱۵سيز یاشایېش چشماسيني اؤلديرديݩيز، اما خۉدای اوْنې ديرالتدي. بيز مۉݩا شاهددېرېس. ۱۶مانا، سيزيݩ گؤریوْن هم تانېیوْن بۉ آدمېݩېز عيسانېݩ آدېنا بوْلان ايمانې آرقالې گؤزيݩيزيݩ آلېندا بۆتينلای ساغالدې. سيزيݩ همأݩيزيݩ گؤريشيݩيز یانې، عيسا بوْلان بۉ ايمان اوْݩا شفا بردي. ۱۷ای، دوْستلار، عین اؤز کتتالريݩيز یانې، سيزيݩ-هم دۆشينمزليکدن شۉرقم حرکت ادانليگيݩيزي بيلیوْرېن. ۱۸اما خۉدای اؤز مسيحينيݩ گؤرگي گؤرجکليگي اۆچين همه پیغمبرلريݩ اۆستي بيلان اؤݩنن آیدانلارېنې برجای اتدي. ۱۹ايندي گنالارېݩېزدان پأکلانمک اۆچين تۉبه اديݩ و خۉدایا طرف اؤوريليݩ. ۲۰شوْندا ارباب سيزه آرام تاپېش فرصدېنې برار. اوْل سيزيݩ اۆچين بللانان مسيحي، یعنی عيسانې، یوْللار. ۲۱خۉدایېݩ اؤز مقدس پیغمبرلري آرقالې اوّلدان وعده بريشي یانې، همه ذادې ديکالتمگيݩ وقتې گلار. اما شوْل وقت گلیوْنچا، عيسانېݩ آسماندا غالماسې گراک. ۲۲مۉسی شۉرقم ديیيپتي: ’خۉدایېݩېز ارباب سيزيݩ اۆچين اؤز مردميݩيزيݩ آراسېننان منيݩ یانې بير پیغمبر چېقارار. اوْنېݩ سيزه آیتجاق هر بير سؤزينه غۉلاق آسېݩ. ۲۳هر کيم شوْل پیغمبره غۉلاق آسماسا، اوْل انسان خۉدایېݩ مردمينيݩ آراسېننان قوْوېلېپ چېقارېلسېن‘. ۲۴دوْغرۉدان-هم، سمۉئيلدن باشلاپ، همه پیغمبرلر بۉ گۆنلريݩ واقعلارې اۆچين پیغمبرليک اتديلر. ۲۵سيز شوْل پیغمبرلريݩ نسللريسيݩيز و خۉدایېݩ آتا-بابالارېݩېز بيلان باغلاشان پیمانېنېݩ ميراثچېلارېسېݩېز. خۉدای ابراهیما: ’یر یۆزينيݩ همه ملتلري سنيݩ نسليݩ آرقالې پاتا آلارلار!‘ ديیدي. ۲۶یامان یوْلېݩېزدان دؤنديريپ، سيزي یالقاماق اۆچين، خۉدای اؤز غۉلې عيسانې سایلادې و باشغالاردان اوْزال اوْنې سيزه ايبردي“.
۱پِترُس بيلان یۉحنا مردمه گۆررۆݩ بريپ دۉرقالار، بيرنأچه کاهنلار، عبادت‌خانانېݩ پایرادارلارېنېݩ کتتاسي و صَدۉقيلر اوْلارېݩ یانېنا گلديلر. ۲اوْلار قهر-غضبا منديلر، سببي بۉ ايکي رسۉل عيسانې مثال بريپ، مردمه اؤوراتمک بيلان اؤلۆلريݩ ديراليشيني تبليغ ادیوْرتې. ۳اوْلار پِترُس بيلان یۉحنانې تۉتدېلار و آغشام بوْلانلېغې سببلي، اوْلارې ارتيره چنلي بنديخانادا ساقلادېلار. ۴اما بۉ گۆررۆݩلري ديݩلأنلريݩ کأني عيسا ايمان گتيردي. شوْندا ايمان گتيران ارکاکلريݩ سانې بأش مۆݩه یتدي.
۵ارتاسي گۆن یهۉديلارېݩ کتتالري، یاشۉلۉلارې و تۉرات کتابېݩ استادلارې اۉرشليمده جمعلانديلر. ۶کتته کاهن حَننا، قایافا، یۉحنا، اسکندر و کتته کاهنېݩ غارېنداشلارې شوْل یرداتيلر. ۷اوْلار پِترُس بيلان یۉحنانې اوْرتادا دۉزۉرېپ: ”سيز مۉنې هایسې قدرت بيلان، کيميݩ آدېننان اتديݩيز؟“ ديیيپ سوْرادېلار. ۸شوْندا پِترُس مقدس رۉحدان دوْلېپ، اوْلارا شۉرقم ديیدي: ”ای، مردميݩ کتتالري و یاشۉلۉلارې! ۹بيز بۉ گۆن بير اوْتۉرا معیۉبا یاغشېلېق ادانليگيميز و اوْنېݩ شفا تاپانلېغې اۆچين سوْراغا چکيلیوْن بوْلساق، ۱۰اوْندا سيزيݩ همأݩيز، همه اسرائیل مردمي شۉنې بيليپ غوْیېݩ: مانا، بۉ آدم ناصرالې عيسی مسيحيݩ آدې بيلان شفا تاپېپ، ساغ اؤݩيݩيزده دۉر. سيز عيسانې صليبه چۆیلاديݩيز، اما خۉدای اوْنې اؤلۆمنن ديرالتدي. ۱۱عيسی حقدا مقدس یازغېلاردا شۉرقم یازېلاندېر:
’سيز اۉستالارېݩ رد ادان بۉ داشې
بنانېݩ اۉجېنداقې داشې بوْلدې‘.
۱۲اوْننان باشغا خلاصکأر یوْقدېر. اوْنېݩ آدې تۉتۉش عالمده آدم‌زادې خلاص اديپ بيلیوْن یکاجه آتدېر“.
۱۳ مجلسيݩ آدملارې پِترُس بيلان یۉحنانېݩ باتېرلېغېنې و اوْلارېݩ سوادېنېݩ آزلېغېنې گؤرانلرينده حیران غالدېلار. اوْلارېݩ عيسانېݩ شاگردلريليگينه گؤز یتيرديلر. ۱۴شفا تاپان آدم ايکي رسۉل بيلان بيله دۉریوْنلېغې اۆچين، اوْلارېݩ ضدينه هيچ ذات آیدېپ بيلماديلر. ۱۵شوْنېݩ اۆچين، اوْلارا یوْقارې شۉرادان داشارې چېقماغې بۉیۉردېلار-هم، اؤز آراسېندا مصلحتا باشلادېلار: ۱۶”بۉ آدملارې نأمه اداليݩ؟ اۉرشليمده یاشایوْنلارېݩ هر بيري بۉلارېݩ تأسين قدرت گؤرکازانليگيني بيلیوْر. بيز مۉنې انکأر اديپ بيلمیوْرېس. ۱۷اما بۉ خبر مردم آراسېندا حاص-هم کؤپ یایراماز یانې اؤݩيني آلالېݩ و مۉننان سوْݩ عيسانېݩ آدې بيلان هيچ کيمه هيچ ذات آیتمازلېقلارې اۆچين، اوْلارا اخطار براليݩ“.
۱۸اوْننان سوْݩ اوْلارې چاغېرېپ، عيسانېݩ آدې بيلان گپلامزليگي و تبليغ اتمزليگي بۉیۉردېلار. ۱۹اما پِترُس بيلان یۉحنا اوْلارا: ”خۉدایېݩ سؤزلرينه دأل-هم، سيزيݩکأ غۉلاق آسماق خۉدایېݩ نظرېندا دوْغرۉمېدېر؟ اؤزيݩيز آیدېݩ! ۲۰بيز گؤريپ-اشيدانلريميزي آیتمان دۉرېپ بيلماريس“ ديیيپ جواب برديلر.
۲۱ مجلس آدملارې اوْلارا ايݩ سوْݩقې اخطار براننن سوْݩ، اوْلارې غوْیبرديلر. اوْلارې جزالاندېرماق اۆچين هيچ هيلي بهانه تاپېپ بيلماديلر، سببي بوْلان واقعنې همه مردم بيليپ، خۉدایې شهرتلانديریوْرتې. ۲۲قدرت آرقالې شفا تاپان آدم قېرق یاشېنا چنلي اوْتۉرا معیۉبتې.
۲۳پِترُس بيلان یۉحنا غوْیبريلانيننن سوْݩ، دوْستلارېنېݩ یانېنا پس گيتديلر و کتته کاهنلارېݩ، یاشۉلۉلارېݩ اؤزلرينه آیدانلارېنېݩ بارېنې اوْلارا خبر برديلر. ۲۴مۉنې اشيدانلرينده، اوْلارېݩ هماسي باتلې سس بيلان خۉدایا شۉرقم دعا-ديلاگ اتديلر: ”ای، خوْجایېنېمېز ارباب! یري، آسمانې، دریانې و اوْلارداقې همه ذادې یارادان سنسيݩ! ۲۵سن مقدس رۉح آرقالې اؤز غۉلېݩ – آتامېز داۉدېݩ اۆستي بيلان شۉرقم ديیديݩ:
’ملتلر نأمه اۆچين غضبا منیوْر؟
مردملر نأمه یالایې فتنالر تۉزۉریوْر؟
۲۶اربابا و اوْنېݩ سایلانېنا
دنیانېݩ پادشالارې ضد آیاغا غالیوْر،
حکمدارلار بيريگیوْر و باش غالدېریوْر‘.
۲۷دوْغرۉدان-هم، هيرۉديس و پنطیۉس پیلاطۉس بی‌گانه ملتلر و اسرائیل مردمي بيلان بيرليکده بۉ شهرده اؤز سایلاپ-سچان مقدس غۉلېݩ عيسا ضد آیاغا غالدېلار. ۲۸اوْلار سنيݩ قدرتېݩ و اراداݩ بيلان اوّلدان قرارا گلان هر بير ايشيݩي عمل اتمک اۆچين جمعلانديلر. ۲۹یا ارباب، اوْلارېݩ یامان تهديدلرينه بير گؤريݩ! ايندي سنيݩ خوْش خبرېݩې باتېرلېق بيلان آیتمانا بيز غۉللارېݩا گۆیچ-غیرت بر. ۳۰مقدس غۉلېݩ عيسانېݩ آدې بيلان کسللره شفا برمک اۆچين و علامتلاردېر معجزالر گؤرکازمک اۆچين بيزه اليݩي اۉزات!“
۳۱دعا-ديلاگ اديپ بوْلانلارېننان سوْݩ، اوْلارېݩ اۆیشيپ دۉران یري سارسدې. همالر مقدس رۉحدان دوْلېپ، باتېرلېق بيلان خۉدایېݩ خوْش خبرېنې آیتمانا باشلادېلار.
۳۲ايمانلېلار آغېز-ديل بيرليکده، بير جان، بير تنتيلر. اوْلارېݩ هيچ بيري اؤز بایلېغېنا-هم منيݩکي-سنيݩکي ديیمیوْرتې. همه ذاتلارې اوْرتاداتې. ۳۳رسۉللار کتته قدرت بيلان ارباب عيسانېݩ ديرالانليگينه شاهدلېق بریوْرتېلار. خۉدای اوْلارېݩ هماسينه کتته مرحمت بردي. ۳۴آرالارېندا محتاج انسان یوْقتې. سببي کيميݩ یري، اۆیي بار بوْلسا، اوْلارې ساتیوْرتېلار. ساتېلان ذاتلارېݩ پۉلېنې بوْلسا گتيريپ، ۳۵رسۉللارېݩ اؤݩينده غوْییوْرتېلار. شوْنېݩ اۆچين، هر کيمه گراگيچأ پایلانیوْرتې. ۳۶ايمانلېلارېݩ آراسېندا لاويلاردان بوْلان یۉسف آتلې بير آدم بارتې. اوْنېݩ اصلی قِپرِسدنتي. رسۉللار اوْݩا بارناپ، یعنی ”رۉحلاندېرېجې“ ديیيپ آت غوْیېپتېلار. ۳۷یۉسف هم اؤز یريني ساتېپ، پۉلېنې رسۉللارا گتيريپ بردي.
۱حَننانې ديیان آدم عیالې صافيرا بيلان بير بؤلاک یريني ساتدې. ۲اوْل یريݩ پۉلېننان بير بؤلاگيني اؤزينه آلېپ غالدې. عیالې مۉنې بيلدي. حَننانې پۉلېݩ غالانېنې گتيريپ، رسۉللارا بردي. ۳پِترُس اوْݩا شۉرقم ديیدي: ”حَننانې، نأمه اۆچين سن شیطانا یۆراگيݩنن جای برديݩ؟ سن مقدس رۉحا یالان سؤزلأپ، پۉلېݩ بير بؤلاگيني اؤزيݩه آلېپ غالدېݩ. ۴اوْل ساتېلاندا-ساتېلماندا هم اؤز بایلېغېݩتې. اوْنې ساتانېݩنان سوْݩ-هم پۉلېنې اؤز ايسلایيشيݩ یانې تۉتېنېپ بيلارتيݩ. نأديپ بۉرقم ذادې اديپ بيلديݩ؟ سن انسانلارا دأل-هم، خۉدایا یالان سؤزلاديݩ“. ۵حَننانې بۉ سؤزلري اشيداننن شوْݩ، شوْبادا یره یېقېلېپ جان بردي. بۉ واقعنې اشيدانلريݩ بارېنې قوْرقې غاپلاپ آلدې. ۶اوْننان سوْݩ یيگيتلر گليپ، اوْنې کفنه دوْلادېلار-هم، أکيديپ جایلادېلار.
۷اۆچ ساعتدان سوْݩ، حَننانېنېݩ عیالې گلدي. اوْنېݩ بۉ بوْلان واقعدان خبرې یوْقتې. ۸پِترُس اوْننان: ”ماݩا آیت، آدمېݩ ايکيݩيز یريݩيزي شۉ بها ساتدېݩېزمې؟“ ديیيپ سوْرادې. عیال هم: ”هاوا، شۉ بها ساتدېق“ ديیيپ جواب بردي. ۹پِترُس اوْݩا: ”نأمه اۆچين سيز اربابېݩ رۉحېنې سېناغا سالماق اۆچين آدمېݩ بيلان بير بوْلدېݩ؟ مانا، سنيݩ آدمېݩې جایلانلار ايشيگه غوْلایلاپ گلیوْرلار. اوْلار سني هم أکيدارلر“ ديیدي. ۱۰عین شوْل وقتدا اوْل عیال پِترُسېݩ آیاغېنا یېقېلېپ، جان بردي. یيگيتلر ايچاري گيرانلرينده، اوْنېݩ اؤلانليگيني گؤرديلر. اوْنې أکيديپ، أرينيݩ یانېندا جایلادېلار. ۱۱همه کليساداقېلار بۉ حقدا اشيدانلريݩ بارېنې کتته قوْرقې غاپلاپ آلدې.
۱۲ رسۉللار مردم آراسېندا کأن علامتلار، معجزالر گؤرکازیوْرتېلار. همه ايمانلېلار عبادت‌خاناداقې سلیمانېݩ ایوانېندا اۆیشارتيلر. ۱۳مردم اوْلارا کتته حرمت غوْیسا-هم، هيچ کيم اوْلارا غوْشېلمانا جرأت اديپ بيلمادي. ۱۴مۉݩا غارامازدان، ارباب عيسا ايمان گتيرانلره غوْشېلان ارکاکدير عیاللارېݩ سانې بارها کؤپالیوْرتې. ۱۵پِترُس یوْلدان اؤتيپ گيدانده، هيچ بوْلماسا، اوْنېݩ سایاسې کسللريݩ اۆستينه دۆشسين ديیيپ، اوْلارې کؤچالره چېقارېپ، دۆشاکلرده یاتېریوْرتېلار. ۱۶اۉرشليميݩ تؤواراگيندأکي اوْبالاردان گلان جمعیت-هم کسللري و ارواح-جنلاردان عذاب چکیوْنلارې گتيریوْرتې. اوْلارېݩ هماسي شفا تاپیوْرتې.
۱۷شوْنېݩ اۆچين، کتته کاهن و اوْنېݩ صَدۉقي بوْلان یانېنداقېلارېݩ هماسي رسۉللارا غېسغانېپ آیاغا غالدېلار. ۱۸اوْلار رسۉللارې تۉتېپ، شهريݩ بنديخاناسېنا سالدېلار. ۱۹اما گيجه اربابېݩ بير فرشتاسي بنديخانانېݩ ايشيکلريني آچدې-هم، اوْلارې داشارې چېقارېپ: ۲۰”بارېݩ، عبادت‌خانا گيديپ، مردمه بۉ تأزه یاشایېش باراداقې خبرې تبليغ اديݩ“ ديیدي. ۲۱رسۉللار مۉنې اشيدانلرينده، گۆن دوْغان بادېنا عبادت‌خانا گليپ، مردمه تبليغ اتمأنه باشلادېلار.
بۉ آرالېقدا کتته کاهن بيلان اوْنېݩ یانېنداقېلار گليپ، یوْقارې شۉرانې، یعنی اسرائیل مردمينيݩ همه یاشۉلۉلارېنې، بير یره چاغېردېلار. اوْننان سوْݩ بنديخاناداقې رسۉللارې گتيرمأنه عسکر یوْللادېلار. ۲۲اما عسکرلر اوْلارې بنديخانادان تاپمادېلار. اوْلار پس اېزېنا گليپ: ۲۳”بنديخانه محکم قفللې اکان، پایرادارلار هم ايشيکلريݩ آغزېندا دۉران اکانلر، اما ايشيگي آچانېمېزدا، ايچاريده هيچ کيمي تاپمادېق“ ديیيپ خبر برديلر. ۲۴عبادت‌خانانېݩ پایرادارلارېنېݩ کتتاسي، کتته کاهنلار بۉ سؤزلري اشيدانلرينده: ”بۉ نأمه بوْلدېغېقا؟“ ديیشيپ، حیران غالدېلار. ۲۵شوْل وقت بيري گليپ، اوْلارا: ”مانا، بنديخانا سالان انسانلارېݩېز عبادت‌خانادا مردمه تبليغ اديپ دۉرلار“ ديیيپ خبر بردي. ۲۶شوْنېݩ اۆچين، عسکرلر بيلان کتتاسي گيديپ، اوْلارې زوْرلامان گتيرديلر، سببي اوْلار مردميݩ اؤزلريني داشلاماغېننان قوْرقیوْرتېلار.
۲۷اوْلارې گتيريپ، یوْقارې شۉرانېݩ اؤݩينده دۉزۉردېلار. کتته کاهن اوْلارې سوْراق اديپ: ۲۸”بيز سيزه شۉ آت بيلان تبليغ اتمأݩ ديیيپ، برک تابشېرمادېقمې؟ سيز بوْلسا اؤز تعليماتېݩېز بيلان تۉتۉش اۉرشليمي دوْلدېردېݩېز. بۉ آدمېݩ غانېنې هم بيزيݩ اۆستيميزه یۆکلاجک بوْلیوْرسېݩېز“ ديیدي. ۲۹پِترُس بيلان رسۉللار اوْلارا شۉرقم جواب برديلر: ”انسانا دأل-هم، خۉدایا بوْیۉن بوْلماق حاص ضرۉردېر. ۳۰آتا-بابالارېمېزېݩ خۉدایې سيزيݩ صليبه چۆیلأن عيساݩېزې ديرالتدي. ۳۱خۉدای اسرائیلا تۉبه اتديريپ، گنالارېنې باغېشلاماق اۆچين، بۉ آدمې کتته هم خلاصکأر اديپ، اوْنې اؤز ساغ الينده بیگالتدي. ۳۲بيز بۉ ذاتلارا شاهددېرېس، خۉدایېݩ اؤزينه بوْیۉن بوْلانلارا بران مقدس رۉح هم شاهددېر“.
۳۳ مجلسيݩ انسانلارې مۉنې اشيدانده قهر-غضبا منيپ، اوْلارې اؤلديرمأنه یۆراکلرينه دۆوديلر. ۳۴اما همالر طرفېننان سېلانیوْن فريسي و تۉرات کتابېݩ استادې غامالائیل آتلې بير آدم یريننن تۉرېپ، رسۉللارې بير سِللام داشارې چېقارماغې بۉیۉردې. ۳۵سوْݩ غامالائیل شۉرقم ديیدي: ”ای، اسرائیل مردمي! بۉ آدملار اۆچين اتجک بوْلیوْن ايشيݩيزده حاضر بوْلېݩ. ۳۶نأچه یېل اوّل، اؤزيني کتته آدم ديییوْن تِیۉدا غوْزغالاݩ تۉزۉردې. تؤرت یۆز آدم اوْنېݩ اېزېنا ايیاردي. اما اوْل اؤلديريلاننن سوْݩ، اوْنېݩ اېزېنا ايیارانلريݩ هماسي پير-پېتراق بوْلدېلار و همه نقشالارې هيچ بوْلدې. ۳۷مۉننان سوْݩ سرشمارلېغېݩ گۆنلرينده جليلالي یهۉدا اوْرتا چېقدې و کأن انسانې اؤز اېزېنا دۆشۆردي. اما اوْل هم اؤلديريلاننن سوْݩ، اېزېنا ايیارانلريݩ هماسي پېترادې. ۳۸ايندي مۉنې آیدایېن: بۉ آدملاردان ال چکيݩ. اوْلارې غوْیبريݩ. سببي بۉ ايش انساننان بوْلسا، اوْندا اؤز-اؤزيننن یوْق بوْلېپ گيدار. ۳۹اما خۉدایدان بوْلسا، اوْندا سيز بۉ ايشيݩ اؤݩيني آلېپ بيلمارسيݩيز. خۉدایا ضد اۉرېشیوْنلار بوْلېپ چېقماݩ“. شوْنېݩ اۆچين، اوْلار غامالائیلېݩ مصلحتېنې قبۉل اتديلر. ۴۰اوْلار رسۉللارې چاغېرېپ ینچديرديلر و عيسانېݩ آدې بيلان گپلامزليگي تابشېرېپ، اوْلارې غوْیبرديلر. ۴۱رسۉللار عيسانېݩ آدې اۉرېندا مسخره بوْلمانا مناسب گؤريلانليکلري اۆچين یوْقارې شۉرادان بگانيشيپ گيتديلر. ۴۲اوْلار هر گۆن عبادت‌خانانېݩ خوْولۉسېندا و انسانلارېݩ اۆیلرينده مردمه اؤوراتديلر. عيسانېݩ مسيحليگيني اېزېنې اۆزمأن اعلان اتديلر.
۱شوْل گۆنلرده عيسانېݩ شاگردلريݩ سانې بارها کؤپالیوْرتې. اما یۉناني ديل گپلایوْن ايمانلېلار ارامي ديل گپلایوْن ايمانلېلارېݩ اۆستيننن شکایت اتديلر، سببي گۆنداليک نان پایلاشېغېندا یۉناني ديل گپلایوْن دۉل عیاللارېݩ حقېنې آز بریوْرتېلار. ۲شوْنېݩ اۆچين، اوْنکي رسۉل همه شاگردلري یانلارېنا جمعلأپ، اوْلارا شۉرقم ديیديلر: ”خۉدایېݩ خوْش خبرېنې تبليغ اتمگي تاشلاپ، بيزيݩ نان پایلاماقدا خدمت اتمگيميز دوْغرې دأل. ۳شوْنېݩ اۆچين، ای، دوْغانلار، اؤز آراݩېزدان یتدي آدمې سایلاݩ. اوْلار مقدس رۉحدان و عقل-هۉشدان دوْلې، آتلې-آبرایلې آدملار بوْلسېنلار. بۉ خدمتې شوْلارا تابشېرالېݩ. ۴بيز بوْلسا اؤزيميزي خۉدایا دعا-ديلاگ اتمأنه و اوْنېݩ خوْش خبرېنې تبليغ اتمأنه باغېش اداليݩ“.
۵بۉ فکر همأنيݩ گؤونيننن تۉردې. بيرينجي بيلان اوْلار ايمانې گۆیچلي و مقدس رۉحدان دوْلې بوْلان استيفانې سایلادېلار. شۉرقم-هم فيليپي، پروْخوْرې، نيقانوْرې، تيموْنې، پارمني و آنتيیوْخلې نيقوْلاسې سایلادېلار. (نيقوْلاس اؤݩ یهۉدي دينيني قبۉل ادانتي، ايندي عيسا اېناندې.) ۶اوْننان سوْݩ بۉ آدملارې رسۉللارېݩ حضۉرېنا گتيرديلر. رسۉللار اوْلار اۆچين خۉدایا دعا-ديلاگ اديپ، اللريني اوْلارېݩ کلاسينه غوْیدېلار. ۷شوْنېݩ اۆچين، خۉدایېݩ خوْش خبرې حاص-هم یایراپ، اۉرشليمده شاگردلريݩ سانې بارها کؤپالیوْرتې. کؤپ سانلې کاهنلار-هم ايمان گتيرديلر.
۸خۉدایېݩ مرحمتيننن و قدرتېننان دوْلې بوْلان استيفان مردم آراسېندا عجایب معجزالردير علامتلار گؤرکازیوْرتې. ۹اما ’آزادلار‘ ديیيپ آت غوْیېلیوْن کنيسأنيݩ کأبير انسانلارې استيفانا ضد چېقېپ، اوْنېݩ بيلان جدللاشمأنه باشلادېلار. اوْلار کيرينایليلر، اسکندریاليلر، شۉرقم هم کيليکيیا و آسیا ولایتلارېننان گلانلرتي. ۱۰مقدس رۉح استيفانا کؤپ عقل-هۉش بردي. شوْنېݩ اۆچين اوْلار استيفانېݩ آیدانلارېنا ضد دۉرېپ بيلماديلر.
۱۱شوْندا کنيسه عضولارې بيرنأچه آدمې اوْغرېنچا گپلاشديلر. اوْلارا: ”بۉ آدمېݩ مۉسا و خۉدایا ضد کفر گپلأنليگيني اشيتديک ديیيپ آیدېݩ“ ديیديلر. ۱۲شؤديپ، اوْلار مردمي، یاشۉلۉلارې و تۉرات کتابېݩ استادلارې اؤجۆکديرديلر. استيفانې تۉتېپ، یوْقارې شۉرا آلېپ گلديلر. ۱۳اوْلار یالان شاهدلارې گتيرديلر. یالان شاهدلار: ”بۉ آدم اېزېنې اۆزمأن بۉ مقدس عبادت‌خانا و شریعته ضد گپلایوْر. ۱۴اوْنېݩ آیدېشېنا وره، ناصرالې عيسی بۉ مقدس عبادت‌خانانې یوْق اتجکميش، مۉسانېݩ بيزه بران دأپ-دستۉرلارېنې هم اؤوۆرجکميش“ ديیديلر. ۱۵یوْقارې شۉرادا اوْتۉرانلار استيفانا گؤزلاديلر و اوْنېݩ یۆزينيݩ عین فرشتأنيݩ یۆزينه مݩزایوْنلېغېنې گؤرديلر.
۱اوْننان سوْݩ کتته کاهن استيفاننان: ”بۉ عیبلامالار دوْغرۉمې؟“ ديیيپ سوْرادې. ۲استيفان شۉرقم جواب بردي: ”ای، دوْغانلار و آتالار! منيݩ سؤزلريمه غۉلاق آسېݩ. آتامېز ابراهیم حاراندا مسکن تۉتمانقا، حالا بِين‌ُالنَهرِينداکأ اوْݩا شهرتلي خۉدای گؤريندي. ۳خۉدای اوْݩا: ’اؤز یۉرديݩي، قوم-غارېنداشلارېݩې تاشلا-هم، منيݩ ساݩا گؤرکازجک یۉرديمه گيت‘ ديیدي. ۴شوْنېݩ اۆچين، ابراهیم بابېللېلارېݩ یۉرديني ترک اديپ، حاراندا یاشادې. آتاسې آرادان چېقاننان سوْݩ، خۉدای اوْنې حاراننان ايبريپ، سيزيݩ شيپيلأکي اوْتۉران یۉرديݩيزه گتيردي. ۵خۉدای بۉ یردن اوْنېݩ اؤزينه ملک برمادي، حتّیٰ بير غارېش یر-هم برمادي. اما فرزندي بوْلماسا-هم، ’بۉ یۉردي اوْنېݩ نسلينه ملک اديپ برمگي‘ وعده بردي. ۶خۉدای اوْݩا: ’سنيݩ نسليݩ یاد یۉرتده بی‌گانه هم غۉل بوْلېپ یاشار، شوْل یريݩ مردمي اوْلارې تؤرت یۆز یېللاپ غېنار. ۷اما من سنيݩ نسليݩي غۉلا اؤوران مردميݩ جزاسېنې برارين. شوْننان سوْݩ اوْلار اوْل یردن چېقېپ، بۉ یرده ماݩا سجده ادارلر‘ ديیدي. ۸سوْݩ خۉدای ابراهیم بيلان پیمان باغلاشېپ، بۉ پیمانېݩ نشانې حکمينده سنتي بردي. شوْنېݩ اۆچين، ابراهیمنان اسحاق دنیا گلدي. ابراهیم اوْنې سکيز گۆنليککأ سنت اتدي. اسحاقدان یعقۉب دنیا گلدي. اوْل هم سنت اديلدي. یعقۉبدان هر هایسې بير تيرأني عمله گتيران اوْنکي اوْغۉل دنیا گلدي. اوْلار هم سنت اديلديلر. ۹اوْلار اؤز دوْغانلارې یۉسفا باخېللېق اديپ، اوْنې مصره ساتسالار-هم، خۉدای یۉسفې یکه غوْیمادې. ۱۰اوْل یۉسفې همه غېنچېلېقلاردان آزاد اتدي. خۉدای اوْݩا عقل-هۉش بريپ، اوْنې مصر پادشاسې فرعۉنېݩ گؤونيننن تۉرار یانې اتدي. فرعۉن اوْنې مصريݩ و تۉتۉش قصرېݩ وزيري اديپ بللادي. ۱۱شوْل وقتدا تۉتۉش مصر و کنعان یۉرتلري آچلېق چکدي. اوْلارېݩ باشېننان آغېر غایغې-حسرت ايندي. آتا-بابالارېمېز نان تاپمادېلار.
۱۲ یعقۉب مصرده غاللا بارلېغېنې اشيديپ، اؤز اوْغۉللارېنې، یعنی بيزيݩ آتالارېمېزې، بيرينجي ساپار اوْل یره یوْللادې. ۱۳ايکينجي ساپاردا بوْلسا یۉسف دوْغانلارېنا اؤزيني تانېتدې. شوْنېݩ اۆچين، فرعۉن یۉسفېݩ فاميلې اۆچين بيلدي. ۱۴سوْݩ یۉسف اؤز آتاسېنې و همه دوْغان-غارېنداشلارېنې یانېنا چاغېردې. اوْلار جمعي یتميش بأش انسانتې. ۱۵یعقۉب مصره گيتدي. یعقۉب و اوْنېݩ اوْغۉللارې، یعنی آتا-بابالارېمېز، شوْل یرده آرادان اؤتديلر. ۱۶اوْلارېݩ جسدلريني شکامه أکيديپ، ابراهیمېݩ شکامده حمۉرېݩ نسليننن ساتېن آلان مزارېندا جایلادېلار. ۱۷خۉدایېݩ ابراهیما بران وعداسينيݩ وقتې غوْلایلادېغېچا، مردميميزيݩ سانې هم مصرده بارها کؤپالیوْرتې. ۱۸سوْݩ ’یۉسف حقېندا هيچ ذات بيلمیوْن باشغا بير پادشاه مصرده تختا چېقدې.‘ ۱۹اوْل بيزيݩ مردميميزه ضد حيلاکأرليک اديپ، آتا-بابالارېمېزې غېنادې. تأزه دنیا گلان چاغالارېنې اؤلۆمه دۉچار اتمک اۆچين داشارې تاشلامانا مجبۉر اتدي. ۲۰شوْل وقت مۉسی انادن دنیا گلدي. اوْل خۉدایېݩ نظرېندا کأن اوْوادان چاغاتې. انه-آتاسې اۆیينده اوْݩا اۆچ آی باقدېلار. ۲۱اما اوْننان سوْݩ اوْنې تاشلامانا مجبۉر بوْلدېلار. تاشلانان چاغانې فرعۉنېݩ غېزې تاپېپ، اؤزينه آلدې و اؤز اوْغلې یانې تربيه بريپ کتالتدي. ۲۲مۉسی مصرليلريݩ همه تربيالريني اؤورانيپ، اوْل سؤزده هم، ايشده هم کتته آدم بوْلېپ یتيشدي.
۲۳ مۉسی قېرق یاشېنا یتانده، اؤز وطنداشلارې بوْلان اسرائیل مردمي گؤرمأنه یۆراگينه دۆودي. ۲۴مصرليلردن بيرينيݩ اسرائیل مردميننن بيرينه آزار بریوْنلېغېنې گؤرانده، مۉسی اوْݩا آرقا دۉردې. اوْل مصرليني اؤلديريپ، آزار کؤران اسرائیللېنېݩ حقېنې آلدې. ۲۵مۉسی: ’خۉدای مردميمي منيݩ اۆستيم بيلان آزاد اتمکچي، مردميم مۉݩا دۆشينار‘ ديیيپ فکر اتدي. اما اوْلار مۉݩا دۆشينماديلر. ۲۶ارتاسي گۆن مۉسی ايکي اسرائیللې آدمېݩ دعوالاشېپ دۉرانېنې گؤردي و یانلارېنا بارېپ، اوْلارې یاراشدېرمانا سېنانېشدې. اوْلارا: ’ای، آدملار، سيز دوْغانسېݩېز! نأمه اۆچين بيري-بيريݩيزه آزار بریوْرسېݩېز؟‘ ديیدي. ۲۷اما اؤز وطنداشېنا آزار بریوْن آدم اوْنې ايتاکلأپ: ’کيم سني بيزه حکمدار یا-هم قاضي اديپ غوْیدې؟ ۲۸دۆینکي مصرليني اؤلديريشيݩ یانې، مني-هم اؤلديرمکچيميݩ؟‘ ديیدي. ۲۹مۉسی بۉ گپي اشيداننن سوْݩ، مدیان یۉردينه غاچېپ گيتدي و اوْل یرده بی‌گانه بوْلېپ یاشادې. بۉ یۉرتده اوْنېݩ ايکي اوْغلې دنیا گلدي.
۳۰آرادان قېرق یېل اؤتاننن سوْݩ، سينا داغېنېݩ غوْلایېنداقې چؤلده یانېپ دۉران بۉتانېݩ اوْرتاراسېندا اوْݩا بير فرشته گؤريندي. ۳۱مۉسی اوْنې گؤريپ حیران غالدې. اوْل بۉ گنگ ذادې غوْلایراق بارېپ گؤرمکچي بوْلاندا، ارباب اوْݩا شۉرقم سسلاندي: ۳۲’من سنيݩ آتا-بابالارېݩ ابراهیمېݩ، اسحاغېݩ و یعقۉبېݩ خۉدایېدېرېن‘. مۉسی قوْرقۉسېننان تيترأپ باشلادې و گؤزلامأنه یۆراک اتمادي. ۳۳سوْݩ ارباب اوْݩا: ’آیاغېݩداقې کؤوشيݩي چېقار، چۆنکي سنيݩ بۉ دۉران یريݩ مقدس یردير! ۳۴مصرده مردميميݩ چکیوْن جبر-ستميني گؤرديم. اوْلارېݩ آخې-نالاسېنې اشيتديم. من اوْلارې آزاد اتمک اۆچين آشاق اينديم. ايندي، گل، من سني مصره ايبرایين‘ ديیدي.
۳۵مانا، بۉ مۉسا: ’کيم سني بيزه حکمدار یا-هم قاضي اديپ غوْیدې؟‘ ديیيپ، مردميݩ رد ادان مۉساسېتې. خۉدای اوْنې بۉتادا گؤرينان فرشتأنيݩ اۆستي بيلان حکمدار هم خلاصکأر اديپ یوْللادې. ۳۶مۉسی اسرائیل مردميني مصردن آلېپ چېقدې. اوْل مصرده، ’غېزېل‘ ديیيلیوْن دریادا و چؤلده قېرق یېللاپ معجزالر، قدرتلې علامتلار گؤرکازدي. ۳۷مانا، اسرائیل مردمينه: ’خۉدای سيزيݩ اۆچين اؤز مردميݩيزيݩ آراسېننان منيݩ یانې بير پیغمبر چېقارار‘ ديیيپ آیدان هم شۉ مۉسادېر. ۳۸چؤلده اسرائیل مردمي بيلان یاشان هم شۉ مۉسادېر، سينا داغېندا فرشته بيلان گپلاشيپ، آتا-بابالارېمېز بيلان بيله بوْلان هم شوْلدېر. اوْل یاشایېش سؤزلريني آلېپ، اوْلارې بيزه یتيردي. ۳۹اما بيزيݩ آتا-بابالارېمېز اوْݩا بوْیۉن بوْلماقدان یۆز اؤوريپ، اوْنې رد اتديلر و مصره پس گيتمأنه میل بوْلدېلار. ۴۰اوْلار هارۉنا: ’بيزلريݩ اؤݩيميزدن گيدار یانې، بيزه خۉدایلار غۉرشاپ بر، سببي بيزي مصردن چېقارېپ گتيران مۉسا نأمه بوْلانېنې بيلاميز یوْق‘ ديیديلر. ۴۱شوْل وقت اوْلار هؤجاگيݩ شکلينده بت غۉرشاپ، اوْݩا قربانلېق برديلر. اوْلار اؤز اللرينيݩ ايشلرينه غۉوانېپ، شادي-خرم بوْلدېلار. ۴۲اما خۉدای اوْلاردان یۆز اؤوريپ، آسمانداقې یېلدېزلارا سجده اتسينلر ديیيپ، اوْلارې ترک اتدي. پیغمبرلريݩ کتابېندا، مانا، شۉرقم یازېلان:
’ای، اسرائیل مردمي، قېرق یېللاپ چؤلده گزانيݩيزده،
ماݩا قربانلېقلار و صدقالار هؤدۆرلاديݩيزمي؟
۴۳یوْق، ”موْلِک“ یالان خۉدایېݩېزېݩ خیماسېنې،
یالان ”رپا“ آتلې خۉدایېݩېزېݩ یېلدېزېنې،
سجده اتمک اۆچين اؤز غۉرشان بتلارېݩېزې گؤتاريپ گزديݩيز،
شوْنېݩ اۆچين سيزي بابېلېݩ آݩېرسېنا اسير ادارين‘.
۴۴آتا-بابالارېمېزېݩ چؤلده پیمان خیماسې بارتې. خیمه عین خۉدایېݩ مۉسی بۉیرېشې یانې، اوْنېݩ بران نسخاسې بوْیۉنچا غۉرشالانتې. ۴۵سوْݩ بۉ خیمه نسلدن-نسله اؤتيپ، آتا-بابالارېمېزا غوْوۉشدې. یۉشعېݩ رهبر بوْلېپ یؤرين وقتېندا بی‌گانه ملتلريݩ یۉرديني ايیالأنلرينده، اوْلار خیمانې اؤزلري بيلان آلېپ گيتديلر. خیمه داۉد پادشانېݩ گۆنلرينه چنلي شوْل یرده غالدې. ۴۶خۉدایېݩ گؤونيننن تۉران داۉد یعقۉبېݩ خۉدایې اۆچين اۆی غۉرشامانا اجازه سوْرادې. ۴۷سوْݩېندا خۉدایا عبادت‌خانانې غۉرشان سلیمانتې.
۴۸اما کتته خۉدای انسان الي بيلان غۉرشالان جایلاردا یاشامیوْر. پیغمبريݩ آیدېشې یانې،
۴۹ ارباب، مانا، شۉرقم ديیدي:
’آسمانلار منيݩ تختېم،
یر آیاغېمېݩ آستېندا دۆشاکدير.
سيز ماݩا نأهيلي اۆی غۉرشاجاقسېݩېز؟!
هایسې یر دېنچلېق مکانېم بوْلار؟!
۵۰بۉلارېݩ بارېنې اؤز اليم بيلان یاراتمادېممې؟‘
۵۱ای، بوْینۉیوْغېنلار، ديݩلامک ايسلامیوْن کتته گؤوۆنلر! سيز هم عین آتا-بابالارېݩېز یانې، مقدس رۉحا هميشه ضد چېقیوْرسېݩېز. ۵۲آتا-بابالارېݩېزېݩ، هی، آزار برماديک پیغمبري بارمې؟ اوْلار حتّیٰ دوْغرې بوْلانېݩ گلجگيني اؤݩيننن پیغمبرليک اديپ آیدانلارې-هم اؤلديرديلر. سيز بوْلسا بۉ دوْغرې انسانا خائنلېق اديپ غانېنا غالدېݩېز. ۵۳سيز فرشتالريݩ اۆستي بيلان خۉدایېݩ شریعتيني آلساݩېز-هم، اوْننان اطاعت اتماديݩيز“.
۵۴یوْقارې مجلسيݩ انسانلارې بۉ سؤزلري اشيدانلرينده، قهر-غضبا منيپ، استيفانا ديشلريني غېسدېلار. ۵۵اما مقدس رۉحدان دوْلان استيفان آسمانا غاراپ، خۉدایېݩ شهرتيني، خۉدایېݩ ساغېندا دۉران عيسانې گؤردي. ۵۶استيفان: ”مانا، من آسمانلارېݩ آچېلانېنې و خۉدایېݩ ساغېندا دۉران انسان اوْغلېنې گؤریوْرېن“ ديیدي. ۵۷شوْندا اوْلار غۉلاقلارېنې اللري بيلان تۉتېپ، هماسي بيردن باتلې غېغېرېشېپ، استيفانېݩ اۆستينه چوْزدېلار. ۵۸اوْنې شهردن داشارې چېقارېپ داشلامانا باشلادېلار. استيفانا ضد شاهدلار دوْنلارېنې چېقارېپ، شائۉل آتلې بير یيگيديݩ آیاغېنېݩ اؤݩينده غوْیدېلار. ۵۹استيفان اؤز اۆستينه یاغیوْن داشلارېݩ آستېندا خۉدایا دعا اديپ: ”یا ارباب عيسی! منيݩ رۉحېمې قبۉل ات!“ ديیدي. ۶۰اوْننان سوْݩ اوْل دېزا چؤکيپ، باتلې غېغېرېپ: ”یا ارباب! بۉ گنانې اوْلارا یۆکلامه!“ ديیدي. شۉ سؤزلري آیدېپ، اوْل جان بردي.
۱استيفانېݩ اؤلديريلمگينده شائۉلېݩ هم الي بارتې.
شوْل گۆننن سوْݩ اۉرشليمدأکي کليسا بير کتته آزار برمأنيني باشلادېلار. رسۉللاردان باشغا همالر یهۉدیه ولایتېنا و سامره ولایتېنا پېترادېلار. ۲اما تقوا آدملار استيفانې جایلاپ، اوْنېݩ اۆچين کأن یاس تۉتدېلار. ۳شائۉل بوْلسا کليسانې یوْق اتمأنه کوْشش ادیوْرتې. اوْل اۆیمه-اۆی آیلانېپ، عیال-ارکاک ديیمأن، ايمانلېلارې سۆیرأپ، بنديخانا سالیوْرتې.
۴چهار طرفا پېتراشېپ گيدان ايمانلېلار خۉدایېݩ خوْش خبرېنې همه یرده تبليغ ادیوْرتېلار. ۵فيليپ-هم سامرانېݩ بير شهرينه بارېپ، اوْلارا مسيح اۆچين تبليغ اتدي. ۶فيليپي ديݩلأپ، عمله آشېران قدرتلارېنې گؤران جمعیت اوْنېݩ آیدانلارېنا دقت بيلان غۉلاق آسدې. ۷کؤپ انسانلارېݩ ايچيننن ارواح-جنلار باتلې غېغېرېشېپ چېقیوْرتېلار، کؤپ سانلې اېسماز و اوْتۉرالار شفا تاپیوْرتې. ۸شوْنېݩ اۆچين، اوْل شهرده کتته شادلېق بوْلدې.
۹مانا، شوْل شهرده اؤݩ شمعۉن آتلې بير آدم بارتې. جادۉگرليک بيلان مشغۉللانېپ، سامره مردميني حیران غالدېردې و اؤزيني کتته ديییوْرتې. ۱۰کتته-کيژژيک همه اوْنې غۉلاق آسېپ ديݩلأرتي و اوْل حقدا: ”’کتته قدرت‘ ديیيلیوْن خۉدایېݩ قدرتې، مانا، شۉدېر“ ديییوْرتېلار. ۱۱اوْنېݩ جادۉگرليگي کؤپدن بأري همأني حیرانا غوْییوْرتې، شوْنېݩ اۆچين اوْنې دقت بيلان ديݩلأرتيلر. ۱۲اما فيليپ خۉدایېݩ پادشالېغې و عيسی مسيح باراداقې خوْش خبرې تبليغ ادانده، انسانلار اوْݩا اېناندېلار. عیال-ارکاک ديیمأن اوْلارېݩ هماسي عيسانېݩ آدې بيلان سۉوا چۆمديريلدي. ۱۳حتّیٰ شمعۉنېݩ اؤزي هم ايمان گتيردي. سۉوا چۆمديريلاننن سوْݩ بوْلسا فيليپيݩ یانېننان آیرېلمادې. اوْل فيليپيݩ عمله آشېریوْن کتته معجزالريني و قدرتلارېنې گؤريپ، حیران غالیوْرتې.
۱۴ اۉرشليمدأکي رسۉللار سامرالېلارېݩ خۉدایېݩ خوْش خبرېنې قبۉل ادانليگيني اشيديپ، پِترُس بيلان یۉحنانې اوْلارېݩ یانېنا ايبرديلر. ۱۵پِترُس بيلان یۉحنا اوْل یره بارېپ، اوْلارېݩ هم مقدس رۉحې آلماغې اۆچين دعا-ديلاگ اتديلر. ۱۶سببي مقدس رۉح شوْپيلأ اوْلارېݩ هيچ بيرينيݩ اۆستينه اينمأنتي، اوْلار فقط ارباب عيسانېݩ آدې بيلان سۉوا چۆمديريليپتي. ۱۷سوْݩ پِترُس بيلان یۉحنا اللريني اوْلارېݩ اۆستينه غوْیدېلار و اوْلار هم مقدس رۉحې آلدېلار.
۱۸رسۉللارېݩ اللرينيݩ غوْیېلماغې بيلان مقدس رۉحېݩ بريلانيني گؤران شمعۉن اوْلارا پۉل هؤدۆر اديپ: ۱۹”ماݩا-هم شۉ قدرتدان بريݩ. اليمي کيميݩ باشېنا غوْیسام، اوْل انسان مقدس رۉحې آلسېن“ ديیدي. ۲۰اما پِترُس اوْݩا شۉرقم ديیدي: ”پۉلېݩ اؤزيݩ بيلان بيله یوْق بوْلسېن! سببي سن خۉدایېݩ تحفاسېنې ساتېن آلېپ بيلارين ديیيپ فکر اتديݩ. ۲۱بۉ ايشده سنيݩ نه پایېݩ، نه-هم حقېݩ بار. سببي سنيݩ یۆراگيݩه دۆوان نيّتيݩ خۉدایېݩ نظرېندا دوْغرې دأل. ۲۲ايندي تۉبه اديپ، بۉ یامان نيّتيݩنن ال چک-هم، اربابا یالبار، شاید یۆراگيݩدأکي بۉ نيّتيݩي باغېشلار. ۲۳من سنيݩ آجې زهردن دوْلۉلېغېݩې و گناه زنجيري بيلان داݩېلانلېغېݩې گؤریوْرېن“.
۲۴شمعۉن اوْݩا: ”منيݩ اۆچين اربابا دعا اديݩ. آیدانلارېݩېزېݩ هيچ بيرينه دۉچار بوْلمایېن!“ ديیدي.
۲۵پِترُس بيلان یۉحنا شاهدلېق بريپ، اربابېݩ خوْش خبرېنې تبليغ اتديلر. سوْݩ اوْلار سامرانېݩ کؤپ اوْباسېندا خوْش خبرې اعلان اديپ، اۉرشليمه پس گلديلر.
۲۶اربابېݩ بير فرشتاسي فيليپه: ”تۉر، الاري طرف، اۉرشليمنن غازا باریوْن چؤلليک یوْلدان گيت“ ديیدي. ۲۷اوْل هم تۉرېپ، یوْلا دۆشدي. گيديپ باریوْرقا، حَبَشالې بير اختانې یوْلدا گؤردي. اوْل قانداقېنېݩ (یعنی حَبَشه یۉرديݩ ملکاسينيݩ) کتته وزيرلرينيݩ بيريتي و اوْنېݩ همه خزيناسې اوْنېݩ اختیارېنداتې. اوْل اۉرشليمه عبادت اتمأنه گليپ، ۲۸ايندي هم اېزېنا پس گيديپ باریوْرتې. اوْل اؤز آراباسېنېݩ اۆستينده اِشعیا پیغمبريݩ کتابېنې اوْقيپ اوْتېرتې. ۲۹مقدس رۉح فيليپه: ”بار، آرابانېݩ یانېننان یؤري!“ ديیدي. ۳۰فيليپ چاپالادې-هم، اوْنېݩ اِشعیا پیغمبريݩ کتابېننان اوْقيیوْن سؤزلريني اشيديپ: ”اوْقيیوْن ذاتلارېݩا دۆشينیوْرمېسېݩ؟“ ديیيپ سوْرادې. ۳۱اوْل: ”بيري دۆشينديرماسه، نأديپ دۆشينایين؟“ ديیدي. اوْننان سوْݩ فيليپي آرابا منيپ، یانېندا اوْتۉرمانا چاغېردې. ۳۲اوْنېݩ مقدس یازغېلاردان اوْقيیوْن جایې، مانا، شۉتې:
”سوْیېلمانا أکيديليپ باریوْن غوْیۉن یانې،
یۆݩي غېرقېلمانا باریوْن سسسيز غۉزې یانې،
اوْل هيچ آغزېنې آچمادې.
۳۳اوْل کمسيديليپ، اوْݩا عدالتسېزلېق اديلدي.
اوْنېݩ نسلي حقدا کيم آیدېپ بيلجک؟
چۆنکي اوْنېݩ عمر یۆپي اۆزيلدي“.
۳۴حَبَشالې فيليپدن: ”آیدېݩ، پیغمبر مۉنې کيم حقدا آیدیوْر؟ اؤزي حقدامې یا-هم باشغا بيري حقدا؟“ ديیيپ سوْرادې. ۳۵اوْننان سوْݩ فيليپ مقدس یازغېلارېݩ شۉ یردأکي بؤلاگيننن باشلاپ، عيسی حقداقې خوْش خبرې اوْݩا گۆررۆݩ بردي. ۳۶اوْلار یوْلدا باریوْرقا، بير سۉولې یريݩ اۆستيننن گلديلر. اخته: ”مانا، بۉ یرده سۉو بار. منيݩ سۉوا چۆمديريلمگيمه نأمه ديییوْرسېݩ؟“ ديیدي. ۳۸اوْننان سوْݩ آرابانې ساقلاتدې. فيليپ بيلان اخته بيلاليکده سۉوا گيرديلر. فيليپ اوْنې سۉوا چۆمديردي. ۳۹اوْلار سۉودان چېقانلارېندا، بيردن اربابېݩ رۉحې فيليپي اوْل یردن أکيتدي. اخته اوْنې غایدېپ گؤرمادي. اوْل خوْش بوْلېپ، اؤز یوْلېنې دوام اتديردي. ۴۰فيليپ بوْلسا آشدوْتدا تاپېلدې. اوْل قَیصریه بارېپ یتیوْنچا، همه شهرلرده خوْش خبرې تبليغ اتدي.
۱شائۉل اربابېݩ شاگردلرينه حالا-هم اؤلۆم خوْفېنې سالیوْرتې. بير گۆن اوْل کتته کاهنېݩ یانېنا گيديپ، ۲اوْننان دمشقداقې کنيسالر اۆچين خط یازېپ برمگيني خواهش اتدي. اوْل یرده ”عيسانېݩ یوْلې“ ديیان توْپباغېننان بوْلان انسانلارې، عیال-ارکاک ديیمأن، کيمي تاپسا، ال-آیاغېنې داݩېپ، اۉرشليمه گتيرمأنه اجازه سوْرادې. ۳اوْل دمشقا یتيپ باریوْرقا، بيردن آسماننان یالدېراپ دۉران اېشېق اوْنېݩ داش-تؤواراگيني یاختېلتدې. ۴شائۉل یره یېقېلدې. شوْندا اوْل: ”شائۉل! شائۉل! نأمه اۆچين ماݩا آزار بریوْرسېݩ؟“ ديیان سسي اشيتدي. ۵-۶اوْل: ”ارباب، سن کيم؟“ ديیيپ سوْرادې. اوْݩا: ”من سنيݩ آزار بریوْن عيساݩ. ايندي تۉر-هم، شهره گيت، نأمه اتماليليگيݩ ساݩا شوْل یرده آیدېلار“ ديیدي. ۷شائۉل بيلان باریوْن آدملار دۉران یرلرينده حیران غالدېلار. اوْلار عيسانېݩ سسيني اشيتسالر-هم، اما هيچ کيمي گؤرمیوْرتېلار. ۸یريننن تۉرېپ، شائۉل گؤزيني آچاندا، هيچ ذات گؤريپ بيلمادي. اوْنې اليننن تۉتېپ، دمشقا ايديپ گتيرديلر. ۹اۆچ گۆنلأپ اوْنېݩ گؤزلري گؤرمادي. شوْل اۆچ گۆنيݩ ايچينده هيچ ذات ايیيپ-ايچمادي.
۱۰دمشقدا عيسانېݩ حَننانې آتلې بير شاگردي بارتې. ارباب عيسی اوْݩا گؤرينيپ: ”ای، حَننانې!“ ديیدي. اوْل هم: ”لپبای، اربابېم!“ ديیيپ جواب بردي. ۱۱ارباب عيسی اوْݩا شۉرقم ديیدي: ”تۉر، آدې ’دوْغرې‘ ديیان کؤچأ بار-هم، یهۉدانېݩ اۆیيننن تارسۉسلې شائۉل ديیان آدمې سوْرا. شيپيلأ اوْل دعا-ديلاگ ادیوْر. ۱۲شائۉلا بير گؤرنۆش عیان بوْلدې. گؤرنۆشده اوْل یانېنا حَننانې ديیان بير آدمېݩ گليپ، گؤزلرينيݩ آچېلماغې اۆچين، اۆستينه اللريني غوْیانلېغېنې گؤردي“.
۱۳حَننانې شۉرقم جواب بردي: ”یا ارباب عيسی! من کؤپ کيشيلردن بۉ آدمېݩ اۉرشليمده سنيݩ مردميݩه ادان کأن یامانلېقلارې اۆچين اشيتديم. ۱۴بۉ یرده-هم سنيݩ اېزېݩا ايیاران هر بير انسانې بندي اتمأنه اوْنېݩ الينده کتته کاهنلاردان اختیار خطې بار“. ۱۵ارباب عيسی اوْݩا: ”بار، یوْلا دۆش! بۉ آدم منيݩ سایلان آراجېمدېر. اوْل بی‌گانه ملتلريݩ، پادشالارېݩ و اسرائیل مردمينيݩ اؤݩينده منيݩ آدېمې چېقارار. ۱۶منيݩ آدېمېݩ اۉرېندا نأهيلي عذاب چکماليليگيني من اوْݩا گؤرکازارين“ ديیدي. ۱۷شوْنېݩ اۆچين، حَننانې بارېپ، شوْل اۆیه گيردي. اللريني شائۉلېݩ اۆستينده غوْیېپ: ”شائۉل دوْغان! گؤزلريݩ ینه آچېلېپ، مقدس رۉحدان دوْلماغېݩ اۆچين، ارباب مني ايبردي — یعنی گلیوْن یوْلېݩېزدا ساݩا گؤرينان عيسی“ ديیدي. ۱۸شوْل فرصتدا گؤزلريننن بالېغېݩ تݩݩاسينه مݩزاش یره دۆشدي، شائۉلېݩ گؤزلري آچېلدې. اوْل یريننن تۉرېپ، عيسانېݩ آدې بيلان سۉوا چۆمديريلدي. ۱۹سوْݩ داماق ايیيپ، غایتادان قوّتلاندې.
شائۉل بيرنأچه گۆنلأپ دمشقدا شاگردلريݩ یانېندا غالدې. ۲۰اوْل درراو کنيسالره بارېپ، عيسانېݩ خۉدایېݩ اوْغلېلېغې اۆچين تبليغ اتمأنه باشلادې. ۲۱مۉنې اشيدانلريݩ بارې گنگ غالېپ: ”بۉ کيشي اۉرشليمده عيسانېݩ اېزېنا ايیارانلره آزار بران آدم دألمي؟ اوْل بۉ یره هم اوْلارېݩ ال-آیاغېنې داݩېپ، کتته کاهنلارېݩ یانېنا أکيتمأنه گلمأنميتي؟!“ ديیشیوْرتېلار. ۲۲شائۉل آیدیوْن تبليغېندا گۆن-گۆننن گۆیچلانیوْرتې. اوْل عيسانېݩ مسيحليگيني ثابت اتمک بيلان، دمشقدا یاشایوْن یهۉديلار جواب بريپ بيلان یوْقتېلار.
۲۳کأن گۆننن سوْݩ، یهۉديلار اوْنې اؤلديرمگيݩ مصلحتېنې اتديلر. ۲۴اما اوْلارېݩ نيّتي شائۉلا بللي بوْلدې. اوْلار اوْنې اؤلديرمک اۆچين گيجه-گۆنديز شهريݩ دروازالرينده پایرادار غوْییوْرتېلار. ۲۵شاگردلر بوْلسا گيجأنيݩ بير وقتې اوْنې سبديݩ ايچينه سالېپ، شهريݩ ديوارېننان ساللاپ آشاق دۆشۆرديلر.
۲۶شائۉل اۉرشليمه گليپ، شاگردلره غوْشېلمانا سېنانېشدې، اما شاگردلريݩ هماسي اوْننان قوْرقیوْرتې. سببي شائۉلېݩ عيسانېݩ شاگرديليگينه اېنانمادېلار. ۲۷اوْننان سوْݩ بارناپ شائۉلې آلېپ، رسۉللارېݩ یانېنا گتيردي. اوْل شائۉلېݩ یوْلدا اربابې گؤرانليگيني، اربابېݩ اوْنېݩ بيلان گپلاشانليگيني، دمشقدا عيسانېݩ آدې بيلان هيچ بير قوْرقۉسېز تبليغ ادانليگيني اوْلارا گۆررۆݩ بردي. ۲۸شوْنېݩ اۆچين، شائۉل اوْلارېݩ یانېندا غالدې و اۉرشليميݩ تۉتۉش یرينده عيسانېݩ آدې بيلان باتېرلېق بيلان تبليغ اتدي. ۲۹اوْل یۉناني ديلده گپلایوْن یهۉديلار بيلان گپلاشيپ، اوْلار بيلان جدللاشیوْرتې. اوْننان سوْݩ اوْلار شائۉلې اؤلديرمگيݩ قصدېنا چېقدېلار. ۳۰دوْغانلار مۉنې بيلانلرينده، اوْنې قَیصریه گتيريپ، تارسۉسا طرف یوْلا سالدېلار.
۳۱همه یهۉدیاداقې، جليلادأکي و سامراداقې کليسالار آسۉدالېق تاپېپ، ايمانلېلار بارها گۆیچلانیوْرتې. اوْلار اربابدان قوْرقېپ، مقدس رۉحېݩ کمگي بيلان گۆن-گۆننن کؤپالیوْرتې.
۳۲همه یرلره آیلانېپ یؤرين پِترُس ليدا شهردأکي ايمانلېلارې هم گؤرمأنه گلدي. ۳۳اوْل یرده پِترُس اینیاس آتلې بير آدما ساتاشدې. اینیاس سکيز یېل بأري دۆشاکده اېسماز بوْلېپ یاتېرتې. ۳۴پِترُس اوْݩا: ”اینیاس، عيسی مسيح ساݩا شفا بریوْر. یريݩنن تۉر-هم، یوْرغان-دۆشاگيݩي جمعلا!“ ديیدي. اوْل هم شوْبادا یريننن تۉردې. ۳۵ليدا شهرده و شاروْن شهرده یاشایوْنلارېݩ هماسي اینیاسي گؤريپ، اربابا ايمان گتيرديلر.
۳۶یافوْ شهرده تاويتا آتلې بير عیال شاگرد بارتې. (اوْنېݩ اصل یۉناني آدې دوْرقاستې.) مۉنېݩ ادان یاغشې ايشلري، بران صدقالارې کأن کؤپتي. ۳۷شوْل گۆنلرده اوْل کسل بوْلېپ، اؤلدي. اوْنېݩ جسديني یۉوېپ، یوْقارقې غاتداقې اتاقدا غوْیدېلار. ۳۸ليدا شهري یافوْ شهرينه غوْلایتې. شاگردلر پِترُسېݩ ليدادالېغېنې اشيديپ، اوْنېݩ یانېنا ايکي آدمې یوْللادېلار و اوْݩا: ”گيجيکمأن، بيزيݩ یانېمېزا گل“ ديیيپ خواهش اتديلر. ۳۹پِترُس تۉرېپ، اوْلار بيلان گيتدي. اوْل اۆیه گلانده، اوْنې یوْقارې غاتداقې اتاغا چېقاردېلار. همه دۉل عیاللار پِترُسېݩ یانېنا جمعلانيپ، تاويتا ديريکأ اؤزلرينه تيکان همه دوْنلارېدېر کؤیناکلريني گؤرکازيپ آغلاشدېلار. ۴۰پِترُس همأني داشارې چېقاردې و دېزا چؤکيپ، خۉدایا دعا اتدي. سوْݩ اوْل جسده طرف اؤوريليپ: ”تاويتا، تۉر!“ ديیدي. عیال گؤزلريني آچدې. پِترُسې گؤريپ، ديک اوْتۉردې. ۴۱پِترُس اليني اۉزادېپ، اوْݩا تۉرمانا کمک اتدي. اوْننان سوْݩ ايمانلې دۉل عیاللارې و بۆیلاکي ايمانلېلارې چاغېرېپ، یاݩقې ديرالان عیالې اوْلارېݩ اللرينه تابشېردې. ۴۲بۉ خبر تۉتۉش یافوْ شهره یایراپ، کؤپ انسان ارباب عيسا ايمان گتيردي. ۴۳پِترُس کأن گۆنلأپ یافوْ شهرده، شمعۉن آتلې بير چرمچينيݩ یانېندا غالدې.
۱قَیصریه شهرده کُرنیلیۉس آتلې بير آدم بارتې. اوْل ’ایتالیا‘ آتلې رۉم بير اردۉ بؤلۆمينيݩ صاحب‌منصبيتي. ۲کُرنیلیۉس خۉدایدان قوْرقیوْن آدم بوْلېپ، اؤزي هم، اۆی-ايچاريسي هم اربابا سجده ادیوْرتې. اوْل مردميݩ آراسېنداقې محتاجلارا کؤپ کمک اديپ، هميشه خۉدایا دعا ادارتي. ۳بير گۆن گۆنوْرتاننان سوْݩ ساعت اۆچلرده کُرنیلیۉسا بير گؤرنۆش عیان بوْلېپ، اؤز یانېنا خۉدایېݩ بير فرشتاسينيݩ گلانيني گؤردي. فرشته: ”ای، کُرنیلیۉس!“ ديیيپ سسلاندي. ۴کُرنیلیۉس قوْرقې ايچينده گؤزلريني اوْݩا تيکيپ: ”لپبای!“ ديیدي. فرشته اوْݩا: ”سنيݩ خۉدایا ادان دعالارېݩ، غريبلارا پایلان صدقالارېݩ خۉدایېݩ نظرېندا قبۉل بوْلدې. ۵ايندي یافوْ شهره بيرنأچه آدم یوْللا-هم، پِترُس لقبلې شمعۉنې گتيرت. ۶بۉ آدم دریانېݩ غېراسېندا یاشایوْن شمعۉن ديیان چرمچينيݩ مهمانېدېر“ ديیدي.
۷اؤزي بيلان گپلاشان فرشته گيداننن سوْݩ، کُرنیلیۉس خدمتکأرلريننن ايکيسيني و هميشه یانېندا بوْلیوْن بير تقوا عسکري چاغېردې. ۸بوْلېپ اؤتان همه ذادې گۆررۆݩ بريپ، اوْلارې یافوْ شهره یوْللادې.
۹ارتاسي گۆن اوْلار یوْل یؤريپ، شهره غوْلایلانلارېندا، ساعت اوْن ايکأ غوْلای پِترُس خۉدایا دعا اتمک اۆچين تامېݩ دپاسينه چېقېپتې. ۱۰اوْل آجېقدې و بير ذاتلار ايیاسي گلدي. داماق تیارلانیوْرقا، اوْݩا بير گؤرنۆش عیان بوْلدې. ۱۱اوْل آسمانېݩ آچېلېپ، اۉللاقان ساچاغا مݩزاش بير ذادېݩ تؤرت بۉرچېننان آشاق یره ساللانېپ گلیوْنېنې گؤردي. ۱۲اوْنېݩ ايچينده یر یۆزينده یاشایوْن هر تۆرلي تؤرت آیاقلې حیوانلار، خزندالار و غۉشلار بارتې. ۱۳بير سس اوْݩا: ”پِترُس! تۉر، داماقلارېنې چال-هم، ايی!“ ديیدي. ۱۴پِترُس: ”یوْق، ارباب! بيزيݩ شریعتيميزه وره، من هيچ حاچان حرام ذات ايیان دألديرين“ ديیدي. ۱۵سس ینه ايکينجي ساپار اوْݩا: ”خۉدایېݩ حلال ديیان ذاتلارېنا سن حرام ديیمه“ ديیدي. ۱۶بۉ اۆچ ساپار غایتالاندې-هم، ساچاق شوْبادا آسمانا گؤتاريلدي.
۱۷پِترُس بۉ گؤرنۆشيݩ نأماليگينه گنگ غالېپ دۉرقا، مانا، کُرنیلیۉسېݩ یوْللان آدملارې شمعۉنېݩ اۆیيني سوْراپ، ايشيگه گلديلر. ۱۸اوْلار غېغېرېپ: ”پِترُس لقبلې شمعۉن ديیان مهمان شۉ یردامي؟“ ديیيپ سوْرادېلار. ۱۹پِترُس حالا-هم بۉ گؤرنۆش اۆچين اوْیلانېپ اوْتېرقا، مقدس رۉح اوْݩا: ”مانا، اۆچ آدم سني گؤزلأپ یؤر. ۲۰تۉر، آشاق دۆش، گمان اتمه، اوْلار بيلان گيت. اوْلارې من یوْللادېم“ ديیدي. ۲۱پِترُس آدملارېݩ یانېنا گليپ: ”گؤزلایوْن آدمېݩېز من. نأمه اۆچين گلديݩيز؟“ ديیدي. ۲۲اوْلار: ”بيزي صاحب‌منصب کُرنیلیۉس ايبردي. اوْل دوْغرې و اربابدان قوْرقیوْن آدم. یهۉدي مردمينيݩ آراسېندا هم اوْنېݩ آبرایې اۉلۉدېر. خۉدایېݩ بير فرشتاسي اوْݩا: ’پِترُسې اۆیيݩه چاغېرېپ، اوْنېݩ آیتجاق سؤزلريني ديݩلا‘ ديیيپ بۉیرېق بريپدير“ ديیديلر. ۲۳پِترُس اوْلارې اۆیه چاغېرېپ مهمان آلدې.
شوْل گۆنيݩ ارتاسي پِترُس اوْلار بيلان یوْلا دۆشدي. یافوْ شهرلي دوْغانلارېݩ-هم کأبيري اوْنېݩ بيلان گيتدي. ۲۴ارتاسي گۆن اوْلار قَیصریه شهره باردېلار. کُرنیلیۉس هم دوْغان-غارېنداشلارېنې، غوْلای دوْستلارېنې اۆیشۆريپ، اوْلارا غاراشېپ اوْتېردې. ۲۵پِترُس اۆیه گيرانده، کُرنیلیۉس اوْنېݩ اؤݩيننن چېقدې-هم، آیاغېنا یېقېلېپ، اوْݩا تعظيم اتدي. ۲۶اما پِترُس اوْݩا: ”تۉر یريݩنن! من هم سنيݩ یانې بير انسان“ ديیدي. ۲۷پِترُس اوْنېݩ بيلان گۆررۆݩلاشيپ، ايچاري گيرانده، کؤپ انسانلارېݩ جمعلانانليگيني گؤردي. ۲۸پِترُس اوْلارا: ”بير یهۉدينېݩ باشغا ملتدن بوْلان بيري بيلان غاتناشماغېنېݩ یا-هم اوْنېݩ یانېنا گيتمگينيݩ بيزيݩ شریعتيميزه ضدليگيني اؤزيݩيز بيلیوْنسېݩېز. اما خۉدای ماݩا هيچ بير انسانا حرام ديیمالي دألليگيمي عیان اتدي. ۲۹شوْنېݩ اۆچين هم چاغېرېلانېمدا، اعتراض اتمأن گلديم. ايندي مني نأمه اۆچين چاغېرانلېغېݩېزې سوْراپ بيلارينمي؟“ ديیدي.
۳۰کُرنیلیۉس شۉرقم جواب بردي: ”تؤرت گۆن مۉننان اوْزال، گۆنوْرتاننان سوْݩ ساعت اۆچلرده اۆیيمده خۉدایا دعا-ديلاگ ادیوْرتېم. مانا، بيردن آلېمدا لوْوۉردایوْن کؤیناکده بير آدم گؤريندي. ۳۱اوْل ماݩا: ’سنيݩ خۉدایا ادان دعالارېݩ، غريبلارا پایلان صدقالارېݩ اوْنېݩ نظرېندا قبۉل بوْلدې. ۳۲ايندي یافوْ شهره آدم یوْللا-هم، پِترُس لقبلې شمعۉنې چاغېرت. بۉ آدم دریانېݩ غېراسېندا یاشایوْن شمعۉن ديیان چرمچينيݩ مهمانېدېر‘ ديیدي. ۳۳شوْنېݩ اۆچين، من درراو ساݩا آدم یوْللادېم. سنيݩ گلانيݩ یاغشې بوْلدې. مانا، همأميز خۉدایېݩ ساݩا آیتماغې بۉیران همه ذادېنې اشيتمک اۆچين، اوْنېݩ حضۉرېنا جمعلانيشديک“.
۳۴شوْندا پِترُس سؤزه باشلاپ، شۉرقم ديیدي: ”من، دوْغرۉدان-هم، خۉدایېݩ هيچ ملته فرق غوْیمیوْنلېغېنې گؤز یتيرديم. ۳۵ترسينه، خۉدای اؤزيننن قوْرقانې و دوْغرې ايش ادان هر کيمي هایسې ملتدن بوْلسېن قبۉل ادیوْندېر. ۳۶خۉدای اسرائیل مردمينه ايبران بۉ پاراخاتلېق خوْش خبرېنې همالريݩ اربابې بوْلان عيسی مسيح آرقالې اعلان اتدي. ۳۷یحیی سۉوا چۆمديريليش اۆچين تبليغ اتمأنه باشلاننان سوْݩ، جليلادن باشلاپ، همه یهۉدیه ولایتدا بوْلان واقعلاردان خبرېݩېز باردېر. ۳۸خۉدایېݩ ناصرالې عيسانې مقدس رۉح و گۆیچ-قدرت بيلان دوْلدېرېپ، اوْنې سایلاپ-سچانليگيني بيلیوْنسېݩېز. عيسی چهار طرفا آیلانېپ، کؤپ یاغشې ايشلر اتدي. شیطانېݩ حکمروانلېغېننان عذاب چکیوْنلارېݩ بارېنا شفا بردي، سببي خۉدای اوْنېݩ بيلانتي. ۳۹بيز اوْنېݩ یهۉدیادا، اۉرشليمده بيتيران ايشلرينيݩ بارېنا شاهددېرېس. اوْنې صليبه چۆیلأپ اؤلديرديلر. ۴۰-۴۱اما خۉدای اۆچۆلانجي گۆن عيسانې ديرالتدي. اوْل عيسانې همالره دأل-هم، فقط بيزه گؤرينار یانې اتدي. سببي خۉدای بيزي عيسی حقدا شاهدلېق برمگيميز اۆچين سایلادې. اوْل ديرالاننن سوْݩ، بيز اوْنېݩ بيلان ايیيپ-ايچديک. ۴۲عيسی اؤزينيݩ خۉدایېݩ اراداسې بيلان ديريلريݩ و اؤلۆلريݩ قاضيلېغېنې مردمه تبليغ اديپ، شاهدلېق برمگيميزي بۉیۉردې. ۴۳همه پیغمبرلر هم عيسی حقدا شاهدلېق برديلر. عيسا ايمان گتيران هر بير انسانېݩ گنالارېنېݩ اوْنېݩ آدېنېݩ خاطرېنا باغېشلانجاقلېغېنې آیتدېلار“.
۴۴پِترُس بۉ سؤزلري حالا آیدېپ دۉرقا، اوْنې ديݩلایوْنلارېݩ هماسينيݩ اۆستينه مقدس رۉح ايندي. ۴۵پِترُس بيلان بيله گلان یهۉدي ايمانلېلار مقدس رۉحېݩ تحفاسېنېݩ بی‌گانه ملتلريݩ اۆستينه-هم اينانيني گؤريپ گنگ غالدېلار، ۴۶سببي اوْلارېݩ باشغا ديللرده گپلأپ، خۉدایې اؤوگي بيلان بیگالديشلريني گؤرديلر. شوْندا پِترُس: ۴۷”عین بيزيݩ یانې، بۉ انسانلارېݩ اۆستينه هم مقدس رۉح ايندي. ايندي بۉلارېݩ سۉوا چۆمديريلمگيني کيم غاداغان اديپ بيلار؟“ ديیدي. ۴۸اوْننان سوْݩ پِترُس اوْلارېݩ عيسی مسيحيݩ آدې بيلان سۉوا چۆمديريلمگيني بۉیۉردې. سوْݩ اوْلار پِترُسدان ینه بيرنأچه گۆن یانلارېندا غالماغېنې خواهش اتديلر.
۱ رسۉللار و یهۉدیه ولایتداقې دوْغانلار بی‌گانه ملتلريݩ-هم خۉدایېݩ سؤزيني قبۉل ادانليکلريني اشيتديلر. ۲پِترُس اۉرشليمه گلانده، یهۉدي ايمانلېلار اوْنېݩ بيلان اعتراض اديپ: ۳”سن سنتسيز انسانلارېݩقا مهمان بوْلېپسېݩ. اوْلار بيلان بيله داماق ايیيپسيݩ“ ديیديلر. ۴شوْندا پِترُس باشېننان اؤتان واقعنې دأنه-دأنه گۆررۆݩ برمأنه باشلادې: ۵”یافوْ شهرينده خۉدایا دعا اديپ اوْتېرقام، ماݩا بير گؤرنۆش عیان بوْلدې. من یانېما کتته ساچاغا مݩزاش بير ذادېݩ تؤرت بۉرچېننان آسېلېپ، آسماننان یره اينانيني گؤرديم. ۶اوْنېݩ ايچينه دقت بيلان غارانېمدا، اهلي حیوانلارې، وحشي حیوانلارې، خزندالارې، غۉشلارې گؤرديم. ۷سوْݩ بير سسيݩ ماݩا: ’پِترُس، تۉر، داماقلارېنې چال-هم، ايی!‘ ديیانيني اشيتديم. ۸من: ’یوْق، یا ارباب! من هيچ حاچان حرام ذاتلارې آغزېما دگران دألديرين‘ ديیديم. ۹اما آسماننان گلان سس ايکينجي ساپار ماݩا: ’خۉدایېݩ حلال ديیان ذاتلارېنا حرام ديیمه!‘ ديیدي. ۱۰بۉ اۆچ ساپار غایتالانېپ، هماسي ینه آسمانا گؤتاريلدي. ۱۱مانا، شوْل وقت قَیصریه شهردن ايبريلان اۆچ آدم منيݩ بوْلیوْن اۆیيميݩ اؤݩينه گليپ دۉردېلار. ۱۲اوْننان سوْݩ مقدس رۉح ماݩا اگلانمأن، اوْلار بيلان گيتماليليگيمي آیتدې. یانېمداقې بۉ آلتې دوْغان هم منيݩ بيلان بيله گيتدي. بيز اوْل آدمېݩ اۆیينه باردېق. ۱۳اوْل آدم هم بيزه اۆیينده اؤزينه گؤرينان فرشته اۆچين گۆررۆݩ بردي. فرشته اوْݩا: ’یافوْ شهره آدم یوْللا-هم، پِترُس لقبلې شمعۉنې گتيرت. ۱۴اوْنېݩ ساݩا آیتجاق خبرې آرقالې اؤزيݩ و همه اۆی-ايچاريݩ خلاص بوْلار‘ ديیيپدير. ۱۵من سؤزه باشلانېمدا، مقدس رۉح اؤݩ بيزيݩ اۆستيميزه اينيشي یانې، اوْلارېݩ اۆستينه هم ايندي. ۱۶شوْندا اربابېمېز عيسانېݩ: ’یحیی سۉوا چۆمديردي، اما سيز مقدس رۉحا چۆمديريلارسيݩيز‘ ديیان سؤزي یادېما دۆشدي. ۱۷شوْنېݩ اۆچين، اربابېمېز عيسی مسيحه ايمان گتيرانيميزده، خۉدای بيزه بران تحفاسېنې اوْلارا هم بران بوْلسا، خۉدایا ضد دۉرار یانې، من کيم بوْلېپدېرېن؟“ ۱۸دوْغانلار بۉ سؤزلري اشيدانلريننن سوْݩ ايمسيم بوْلدېلار. خۉدایې شهرتلانديريپ: ”خۉدای حتّیٰ بی‌گانه ملتلره-هم تۉبه اديپ، هميشه یاشایېشا غوْوۉشماقلېغې بريپدير“ ديیشديلر.
۱۹استيفان اؤلديريلاننن سوْݩ باشلانان اذیت-آزارلار گؤران ايمانلېلار فینیقیه شهره، قِپرِس جزيرأ و آنتيیوْخ شهره چنلي چاشدېلار. اوْلار خوْش خبرې یهۉديلاردان باشغا هيچ کيمه تبليغ اتمیوْرتېلار. ۲۰اوْلارېݩ آراسېندا قِپرِسدن و کيرينایدن آنتيیوْخا گلان کأبير ايمانلېلار بارتې. اوْلار ارباب عيسی باراداقې خوْش خبرې اوْل یردأکي یۉناني انسانلارا-هم تبليغ اتديلر. ۲۱اوْلاردا اربابېݩ قدرتې بارتې، شوْنېݩ اۆچين کؤپ انسانلار ايمان گتيريپ، اربابا ايمان گتيرديلر. ۲۲بۉ حقداقې خبرلار اۉرشليمدأکي کليسا بارېپ یتدي. اوْلار بارنابې آنتيیوْخا یوْللادېلار. ۲۳بارناپ گلانده، خۉدایېݩ مرحمتيني گؤريپ خوْش بوْلدې. اوْل اربابا چېن یۆراکدن صادق بوْلماغې همالره نصيحت بردي. ۲۴سببي اوْل مقدس رۉحدان و ايماننان دوْلې بير یاغشې انسانتې. کؤپ انسان اربابا ايمان گتيردي. ۲۵اوْننان سوْݩ بارناپ شائۉلې گؤزلأپ، تارسۉس شهره گيتدي. ۲۶اوْنې تاپېپ، آنتيیوْخ شهره گتيردي. شؤديپ، بارناپ بيلان شائۉل بير یېللاپ اوْل یردأکي کليساداقې انسانلارې توْپلاپ، کؤپ انسانلارا تعليمات اؤوراتديلر. شاگردلره بيرينجي ساپار آنتيیوْخ شهرينده ”مسيحيلر“ ديیيليپ آت غوْیېلدې. ۲۷شوْل گۆنلرده اۉرشليمنن آنتيیوْخا بيرنأچه پیغمبرلر گلديلر. ۲۸اوْلاردان بيرينيݩ آدې آغاپتې. اوْل یريننن تۉرېپ، تۉتۉش یر یۆزينده کأن آچلېغېݩ بوْلجاقلېغې اۆچين مقدس رۉح آرقالې وليليک اتدي. (بۉ آچلېق قَیصر پادشاه قلاودينيݩ زمانېندا بوْلېپ اؤتدي.) ۲۹شوْندا شاگردلريݩ هماسي گۆیچلرينيݩ یتانچأ یهۉدیه ولایتداقې دوْغانلارا کمک اۆچين پۉل یوْللاماغې قرارا گلديلر. ۳۰اوْلار شۉرقم هم اتديلر، پۉلې بارناپ و شائۉل آرقالې کليسا یاشۉلۉلارېنا ايبرديلر.
۱شوْل وقتلار هيرۉديس پادشاه کليسانېݩ کأبير انسانلارېنې آزار برمأنه باشلادې. ۲اوْل یۉحنانېݩ دوْغانې یعقۉبې غېلېچ بيلان اؤلديرتدي. ۳اوْل مۉنېݩ یهۉديلارېݩ گؤونيننن تۉرانلېغېنې گؤريپ، سوْݩ پِترُسې-هم بنديخانادا سالدې. بۉ واقع فطير هایدې گۆنلرينده بوْلېپ اؤتدي. ۴هيرۉديس پِترُسې تۉتېپ، بنديخانا سالاننان سوْݩ، هر بيري تؤرت عسکردن بوْلان تؤرت توْپباغې اوْݩا پایرادار غوْیدې. اوْنې هایتدان سوْݩ مردميݩ اؤݩينه چېقارېپ، قاضينېݩ یانېنا التمأنه نيّتي بارتې.
۵شوْنېݩ اۆچين، پِترُس بنديخانادا ساقلانیوْرتې، اما کليسا اوْنېݩ اۆچين خۉدایا اخلاص بيلان دعا ادیوْرتې. ۶هيرۉديسيݩ اوْنې اوْرتا چېقارجاق گۆنينيݩ گيجاسي اوْنېݩ یانېنداقې ايکي عسکريݩ آراسېندا غوْشا زنجير بيلان داݩېغلې اۉخۉلاپ یاتېرتې. پایرادارلار-هم بنديخانانېݩ ايشيگيݩ آغزېندا پایرادارلېق ادیوْرتېلار. ۷بيردن اربابېݩ فرشتاسي تاپېلېپ، بنديخانانېݩ ايچينده اېشېق دۆشدي. فرشته پِترُسېݩ بؤورينه دۆرتيپ، اوْنې اوْیاتدې-هم: ”تيز بوْل، تۉر!“ ديیدي. شوْبادا پِترُسېݩ زنجيرلري اۆزيليپ، اليننن یره غاچدې. ۸فرشته اوْݩا: ”غۉشاغېݩې غۉشان-هم، کؤوشيݩي گی!“ ديیدي. اوْل شۉرقم هم اتدي. فرشته ینه-هم: ”دوْنېݩې گی-هم، منيݩ اېزېما دۆشيپ گل!“ ديیدي. ۹پِترُس اوْنېݩ اېزېنا دۆشيپ، بنديخانادان داشارې چېقدې. اما اوْل فرشته آرقالې بۉ بوْلیوْن ذاتلارېݩ حقيقتلېغېنې بيلمأن، گؤزيمه گؤرينیوْندېر ديیيپ فکر ادیوْرتې. ۱۰اوْلار بيرينجي، ايکينجي پایرادارلاردان اؤتيپ، شهره چېقیوْن دمير دروازأ یتانلرينده، دروازه اؤز-اؤزيننن آچېلدې. اوْلار داشارې چېقېپ، کؤچأنيݩ آخرېنا یتانده، بيردن فرشته پِترُسېݩ یانېننان غیب بوْلدې.
۱۱شوْل وقت پِترُس اؤزينه گليپ: ”ايندي، دوْغرۉدان-هم، اربابېݩ اؤز فرشتاسيني یوْللاپ، مني هيرۉديسيݩ اليننن و یهۉدي مردمينيݩ باشېمنان اينديرجک بلا-بدترلريننن خلاص ادانليگينه آنېق گؤز یتيرديم“ ديیدي.
۱۲پِترُس مۉݩا عقل یتيراننن سوْݩ، یۉحنانېݩ اناسي مریميݩ اۆیينه گيتدي. (یۉحنا مرقُس هم ديییوْرتېلار.) اوْل یرده کؤپ انسان اۆیشيپ، خۉدایا دعا ادیوْرتې. ۱۳پِترُس خوْولۉنېݩ ايشيگيني قاقاندا، روْدا آتلې بير کنيز ايشيگي آچمانا گلدي. ۱۴اوْل پِترُسېݩ سسيني تانېپ، ايشيگي آچمانا دراک بگانجيننن یاݩا ايچاري چاپالاپ، خوْولۉنېݩ ايشيگينده پِترُسېݩ دۉرانلېغېنې خبر بردي. ۱۵اوْلار اوْݩا: ”سن عقلېݩنان آزاشېپسېݩ“ ديیديلر. اما کنيز اؤز ديیانيني تۉتېپ دۉراننان سوْݩ، اوْلار: ”بۉ پِترُسېݩ فرشتاسيدير“ ديیديلر. ۱۶پِترُس بوْلسا اېزېنې اۆزمأن ايشيگي قاقیوْرتې. ايشيگي آچانلارېندا، اوْنې گؤريپ حیران غالدېلار. ۱۷پِترُس اوْلارا الي بيلان ايمسيم بوْلماقلارېنې اشاره اتدي. اوْننان سوْݩ اربابېݩ اؤزيني بنديخانادان نأهيلي آزاد ادانليگيني اوْلارا گۆررۆݩ بردي. سوْݩ: ”مۉنې یعقۉبا و بۆیلاکي دوْغانلارا خبر بريݩ“ ديیدي-هم، باشغا یره چېقېپ گيتدي.
۱۸گۆن دوْغاندا، عسکرلريݩ آراسېندا کتته غالمغال تۉردې. اوْلار بيري-بيريننن: ”پِترُسا نأمه بوْلدېقا؟“ ديیشيپ سوْرایوْرتېلار. ۱۹هيرۉديس پِترُسې گؤزلادي. اما اوْنې تاپماننان سوْݩ، پایرادارلارې سوْراغا چکيپ، اوْلارې اؤلديرمگي بۉیۉردې.
شوْننان سوْݩ هيرۉديس یهۉدیه ولایتېننان قَیصریه شهره گيديپ، شوْل یرده غالدې. ۲۰هيرۉديس صۉر و صيدۉن مردمينه غاتې غضبلانیوْرتې. اوْلار هم بيرلاشيپ، هيرۉديسيݩ یانېنا گلديلر-هم، پادشانېݩ کتته خدمتکأري بلاستوْسې اؤز طرفلارېنا چکيپ، صلح ادالي ديیديلر. سببي اوْلارېݩ یۉردي پادشانېݩ یۉرديننن بوْغدای آلیوْرتې. ۲۱مانا، بللانان گۆن هيرۉديس پادشالېق کؤیناگيني گیيپ، تختېندا اوْتۉردې و مردمه یۆزلانيپ، سؤز سؤزلادي. ۲۲مردم هم: ”بۉ انسان سسي دأل-هم، بير خۉدایېݩ سسيدير!“ ديیيپ غېغېرېشدې. ۲۳شوْبادا اربابېݩ بير فرشتاسي هيرۉديسي جزالاندېردې، سببي اوْل خۉدایې شهرتلانديرمأنتي. شؤديپ، اوْنېݩ اندام-جانې غۉرتلاپ اؤلدي.
۲۴خۉدایېݩ سؤزي بوْلسا بارها کؤپاليپ یایراپ، ايمانلېلارېݩ سانې هر گۆن کؤپالیوْرتې. ۲۵بارناپ بيلان شائۉل هم اؤزلرينه تابشېرېلان خدمتې یرينه یتيريپ، اۉرشليمنن اېزېنا پس گلديلر. اوْلار اؤزلري بيلان بيله مرقُسې هم آلېپ پس گيتديلر. (مرقُسېݩ بۆیلاکي آدې یۉحناتې.)
۱آنتيیوْخ شهردأکي کليسادا پیغمبرلر و استادلار بارتې. اوْلار بارناپ، غارایاغېز لقبلې شمعۉن، کيرينایلي لۉقيی، حکمدار هيرۉديس بيلان بيله اؤسان ماناحِم و شائۉل داݩېتې. ۲بۉلار اربابا عبادت اديپ، روْزه تۉتیوْرقالار، مقدس رۉح: ”بارناپ بيلان شائۉلې ماݩا باغېش اديݩ، غوْی، اوْلار منيݩ تابشېران ايشيمي برجای اتسينلر“ ديیدي. ۳شوْنېݩ اۆچين، اوْلار روْزه تۉتېپ، دعا-ديلاگ اتديلر و اللريني اوْلارېݩ اۆستينه غوْیېپ، بارناپ بيلان شائۉلې یوْلا سالدېلار.
۴ مقدس رۉح طرفېننان یوْللانان بارناپ بيلان شائۉل سلۉقيیا شهره گلديلر. اوْل یردن هم کيشتيلي قِپرِس جزيراسينه گيتديلر. ۵اوْننان سوْݩ سالاميسه گليپ، یهۉديلارېݩ کنيسالرينده خۉدایېݩ خوْش خبرېنې تبليغ اتديلر. یۉحنا هم اوْلارېݩ یانېندا بوْلېپ، کمک بریوْرتې. ۶اوْلار بۆتين جزيرأني آیلانېپ، پافوْس شهره گلديلر. اوْل یرده بریشۉع آتلې بير یهۉدا دۉش گلديلر. اوْل جادۉگر و یالان پیغمبرتي. ۷بریشۉع شوْل یريݩ واليسې سرگيی پاولۉس بيلان غاتناشیوْرتې. سرگيی پاولۉس عقللې آدمتې. اوْل بارناپ بيلان شائۉلې چاغېردېپ، اوْلاردان خۉدایېݩ خوْش خبرېنې اشيتمک ايسلادي. ۸اما بریشۉع بارناپ بيلان شائۉلا ضد چېقدې. (بریشۉعېݩ بۆیلاکي آدې ایليم بوْلېپ، بۉ ’جادۉگر‘ معناسېنې دۆشينديریوْر.) اوْل والينې ايمان گتيرماسين ديیيپ سېناشیوْرتې. ۹شوْندا مقدس رۉحدان دوْلان شائۉل، یعنی پاولۉس، جادۉگريݩ گؤزلرينه غاراپ: ۱۰”ای، شیطانېݩ فرزندي! سنيݩ یۆراگيݩ هر تۆرلي حيلادن و یالانلېقدان دوْلې. سن همه دوْغرۉلېغېݩ دشمنېسېݩ. اربابېݩ حق یوْلېنې یوْیماغېݩې حاچان بس اتجک؟ ۱۱ايندي اربابېݩ الي ساݩا ضددير. سن کؤر بوْلارسېݩ. بللي بير وقتا چنلي گۆن اېشېغېنې گؤرمارسيݩ“ ديیدي. شوْل فرصدېݩ اؤزينده اوْنېݩ گؤزيني دۉمان بۆرأپ، غاراݩقېلېق غاپلادې. اوْل اؤزيني ايتديرجک بوْلېپ، تؤواراگيني سرمالأپ، آدم گؤزلأپ باشلادې. ۱۲والي یۆزه چېقان واقعنې گؤريپ، ايمان گتيردي، سببي اوْل ارباب عيسی حقېنداقې تعليماتا حیران غالدې.
۱۳پاولۉس و اوْنېݩ یوْلداشلارې پافوْسدان کيشتي منيپ، پامفیلیاداقې پرغا شهرينه گلديلر. شوْل یرده یۉحنا اوْلاردان آیرېلېپ، اۉرشليمه پس گيتدي. ۱۴اوْلار بوْلسا پرغادان یوْللارېنې دوام اتديريپ، پيسيدياداقې آنتيیوْخ شهرينه گلديلر. سبت گۆني کنيسه گليپ، اوْل یرده اوْتۉردېلار. ۱۵تۉرات کتاب بيلان پیغمبرلريݩ یازغېلارېننان اوْقيلاننان سوْݩ، کنيسأنيݩ کتتالري: ”دوْغانلار، مردمه نأمه نصيحتېݩېز بار بوْلسا آیدېݩ، گؤزيميݩ اۆستينه!“ ديیيپ، اوْلارې چاغېردېلار. ۱۶شوْنېݩ اۆچين، پاولۉس یريننن تۉرېپ، اوْلارا اللريني حرکتلانديردي. سوْݩ اوْل سؤزه باشلادې: ”ای، اسرائیللېلار و خۉدایا سجده ادیوْن بی‌گانه مردملر، ماݩا غۉلاق آسېݩ! ۱۷مانا، اسرائیل مردمينيݩ خۉدایې بيزيݩ آتا-بابالارېمېزې سایلادې. اوْلار مصرده یاشان زمانېندا خۉدای اوْلاردان کتته بير مردم یاراتدې. سوْݩ کتته قدرتې بيلان اوْلارې مصردن آلېپ چېقدې. ۱۸قېرق یېلېݩ ايچينده خۉدای اوْلارېݩ چؤلدأکي ادان گنالارېنا چېدادې. ۱۹کنعان یۉردينده یاشایوْن یتدي ملتي یوْق اديپ، یۉرتلريني اوْلارا ميراث بردي. ۲۰بۉلارېݩ هماسي، تؤرت یۆز اللي یېلا غوْلای دوام اتدي. مۉننان سوْݩ خۉدای اوْلارا سمۉئيل پیغمبريݩ زمانا چنلي رهبرلر بردي. ۲۱اوْننان سوْݩ اسرائیل مردمي پادشاه طلب اتدي. خۉدای اوْلارا کيشيݩ اوْغلې شائۉلې پادشاه اديپ بردي. بنیامين تيراسيننن بوْلان شائۉل قېرق یېل حکم سۆردي. ۲۲خۉدای شائۉلې تختدان دۆشۆراننن سوْݩ بوْلسا، اوْلارا داۉدې پادشاه اتدي و اوْل حقدا شاهدلېق بريپ: ’گؤونيمنن تۉریوْن بير آدمې، یَسانېݩ اوْغلې داۉدې تاپدېم. اوْل منيݩ همه ايسلاگيمي برجای ادار‘ ديیدي. ۲۳شوْنېݩ اۆچين، خۉدای اؤز بران وعداسينه وره، داۉدېݩ نسليننن عيسانې اسرائیل مردمينه خلاصکأر اديپ ايبردي. ۲۴عيسی گلمزدن اؤݩ بوْلسا یحیی بۆتين اسرائیل مردمينه تۉبه اتمگي و سۉوا چۆمديريلمگي تبليغ اتدي. ۲۵یحیی اؤزينه تابشېرېلان ايشي تۆکاتمزدن اؤݩ: ’سيز مني کيم حسابلایوْرسېݩېز؟ من شوْل دأل. اما مننن سوْݩ بيري گلار. من اوْنېݩ کؤوشينيݩ یۆپيني چؤزمأنه-هم مناسب دألديرين‘ ديیدي. ۲۶ای، دوْغانلار، ابراهیمېݩ نسللري! ای، اربابا سجده ادیوْن بی‌گانه ملتلر! خلاصکأريميز باراداقې بۉ خبر بيزه ايبريلدي. ۲۷اۉرشليم شهريݩ مردمي و اوْلارېݩ کتتالري عيسانې تانېمان، اوْنې اؤلۆمه حکم اتديلر. شؤديپ، اوْلار سبت گۆني اوْقيلیوْن پیغمبرلريݩ سؤزلري بوْیۉنچا حرکت اتديلر. ۲۸اؤلۆم جزاسېنا لایق هيچ بير سبب تاپماسالار-هم، پیلاطۉسدان اوْنېݩ اؤلديريلمگيني طلب اتديلر. ۲۹اوْل حقدا یازېلانلارېݩ بارېنې برجای ادانلريننن سوْݩ بوْلسا، اوْنې صليبدن دۆشۆريپ، بير قبردا غوْیدېلار. ۳۰اما خۉدای اوْنې اؤلۆمنن ديرالتدي. ۳۱کأن گۆنلأپ عيسی اؤزي بيلان جليلادن اۉرشليمه گلانلره گؤريندي. بۉ انسانلار ايندي مردمه اوْل حقدا شاهدلېق بریوْرلار. ۳۲-۳۳بيز شيپيلأ سيزه خوْش خبرې اعلان ادیوْرېس: خۉدای عيسانې اؤلۆمنن ديرالديپ، اؤز فرزندلري بوْلان بيزيݩ اۆچين آتا-بابالارېمېزا بران وعداسيني برجای اتدي. بۉ حقدا ايکينجي مزمۉردا شۉرقم یازېلان:
’سن منيݩ اوْغلېمسېݩ،
بۉ گۆن من ساݩا آتا بوْلدېم‘.
۳۴ عيسانېݩ اؤلۆمنن ديراليشي و هيچ چۆیريمزليگي دوْغرۉسېندا خۉدای شۉرقم ديیدي: ’داۉدا وعده بران مقدس یالقانېشلارېم بيلان سيزي یالقارېن‘. ۳۵باشغا بير یرده شۉرقم یازېلان: ’سن صادغېݩېݩ قبردا چۆیريمگينه یوْل برمارسيݩ‘.
۳۶ داۉد اۆچين آیتساق، اوْل اؤز وقتېندا خۉدایېݩ مقصدې اۆچين خدمت اتدي. اوْل دنیادان اؤتيپ، آتا-بابالارېنېݩ یانېندا جایلاندې؛ اوْنېݩ جسدي چۆیريپ گيتدي. ۳۷اما خۉدایېݩ ديرالداني چۆیريمادي. ۳۸-۳۹شوْنېݩ اۆچين هم، ای، دوْغانلار، شۉنې بيليپ غوْیېݩ: بيز سيزه گنالارېݩ عيسی آرقالې باغېشلانیوْنلېغېنې اعلان ادیوْرېس. عيسا ايمان گتيران هر بير انسان اوْل آرقالې آقلانیوْر. بۉ مۉسانېݩ شریعتي بوْیۉنچا ممکن دألتي. ۴۰ايندي حاضر بوْلېݩ، پیغمبرلريݩ بۉ آیدانلارې باشېݩېزا گلماسين:
۴۱ ’گؤزلأݩ، ای، مسخراچېلار،
حیرانا غالېپ، یوْق بوْلېݩ!
سيزيݩ گۆنلريݩيزده اتجک ايشيمي اشيدانيݩيزده،
غۉلاغېݩېزا اېنانمارسېݩېز‘“.
۴۲پاولۉس بيلان بارناپ یهۉديلارېݩ کنيساسيننن چېقېپ باریوْرقالار، مردم اينديکي سبت گۆني-هم بۉ ذاتلار دوْغرۉسېندا گۆررۆݩ برمکلريني اوْلاردان خواهش اتدي. ۴۳کنيسادأکي مردم گيداننن سوْݩ، یهۉديلارېݩ و یهۉدي دينيني قبۉل ادانلريݩ کؤپۆسي پاولۉس بيلان بارنابېݩ اېزېنا دۆشديلر. پاولۉس بيلان بارناپ اوْلارا هميشه خۉدایېݩ مرحمتي بيلان یاشاماقلارېنې اؤوۆت-نصيحت برديلر. ۴۴اينديکي سبت گۆني بوْلسا اربابېݩ خوْش خبرېنې ديݩلامک اۆچين همه شهر ديیان یانې جمعلاندي. ۴۵شۉنچا کؤپ جمعیتي گؤريپ، یهۉديلارې غېسغانچلېق باسدې. اوْلار پاولۉسېݩ آیدان ذاتلارېنا ضد چېقېپ، اوْݩا سؤگديلر. ۴۶پاولۉس بيلان بارناپ هم باتېرلېق بيلان شۉرقم ديیديلر: ”خۉدایېݩ خوْش خبرې ايلکي سيزه تبليغ اديلماليتي. اما سيز اوْنې رد اتديݩيز! شؤديپ، اؤزيݩيز هميشاليک یاشایېشا مناسب دألديريس ديیيپ حساب اتديݩيز. شوْنېݩ اۆچين بيز بی‌گانه مردملره یۆزلانیوْرېس. ۴۷چۆنکي ارباب بيزه شۉرقم بۉیرېق بردي:
’یريݩ آݩرې چأگينه چنلي خلاص اتمک اۆچين،
سني ملتلره اېشېق اتديم‘“.
۴۸ ملتلره مۉنې اشيدانلرينده خوْش بوْلېپ، اربابېݩ خوْش خبرېنا کتته حرمت غوْیدېلار. شوْنېݩ اۆچين، هميشاليک یاشایېش اۆچين سایلانانلارېݩ هماسي ايمان گتيردي.
۴۹اربابېݩ خوْش خبرې یۉرديݩ همه یرينه یایرایوْرتې. ۵۰اما یهۉديلار شهريݩ آت-آبرایلې خۉدایدان قوْرقیوْن عیاللارېنې و کتته ارکاکلريني پاولۉس بيلان بارنابېݩ ضدينه اؤجۆکديرديلر. شوْنېݩ اۆچين، اوْلارې اېزارلاپ، اؤز یۉرتلريننن قوْوېپ چېقاردېلار. ۵۱بۉ ايکي رسۉل بوْلسا اوْلارا ضد شاهدلېق حکمينده، آیاقلارېنېݩ توْزېنې قاقېپ، ايقوْنيیا شهرينه گيتديلر. ۵۲شاگردلر بوْلسا شادلېقدان و مقدس رۉحدان دوْلدېلار.
۱پاولۉس بيلان بارناپ ايقوْنيیا شهرينده هم عادتداقېسې یانې یهۉديلارېݩ کنيساسينه باردېلار. اوْل یرده اوْلار شۉرقم بير فایدالې تبليغ اتديلر، کؤپ سانلې یهۉديلار و یۉنانېلار ايمان گتيرديلر. ۲اما ايمان گتيرماديک یهۉديلار بی‌گانه ملتلري بۉ ايکي رسۉلېݩ اۆستينه اؤجۆکديريپ، ايمانلېلارا ضد اوْلارېݩ فکريني زهرلاديلر. ۳پاولۉس بيلان بارناپ بۉ یرده اۉزاق وقت غالېپ، ارباب عيسی حقېندا باتېرلېق بيلان تبليغ اتديلر. عيسی هم اوْلارا علامتلار و معجزالر گؤرکازمک گۆیجيني بريپ، اؤز مرحمتي باراداقې خبرې اوْلار آرقالې تصدیقلادې. ۴شهريݩ مردمي ايکأ بؤليندي؛ اوْلارېݩ بير بؤلاگي یهۉديلارېݩ، بير بؤلاگي-هم رسۉللارېݩ طرفېناتې.
۵شۉننان سوْݩ یهۉديلار و باشغا ملتلر اؤزلرينيݩ کتتالري بيلان بيرليکده رسۉللارېݩ اۆستينه چوْزېپ، اوْلارې داشلاماقچې بوْلدېلار. ۶رسۉللار مۉننان خبرلې بوْلاننان سوْݩ، ليقاوْنيیانېݩ ليسترا، دِربِه شهرلرينه و اوْلارېݩ داش-تؤواراگينه غاچېپ گيتديلر. ۷اوْل یرلرده-هم خوْش خبرې تبليغ اتديلر.
۸ليسترادا آیاقلارې اېسماز بير آدم یاشایوْرتې. اوْل انادن دوْغدابيتدي اوْتۉراتې و هيچ وقت یؤريمأنتي. ۹بۉ آدم پاولۉسېݩ گۆررۆݩيني ديݩلأپ اوْتېرتې. پاولۉس هم اوْݩا دقت بيلان غاراپ، اوْنېݩ شفا تاپجاغېنا ايمانېنېݩ بارلېغېنې گؤردي. ۱۰شوْندا پاولۉس بلند سس بيلان: ”تۉر! آیاغېݩ اۆستينده دۉر!“ ديیدي. اوْل هم تيز تۉردې-هم، یؤريپ باشلادې. ۱۱جماعت پاولۉسېݩ ادان ايشيني گؤريپ، ليقاوْنيیا ديلينده: ”خۉدایلار انسان کشبينده بيزيݩ یانېمېزا اينيپديرلر!“ ديیيپ غېغېرېشدېلار. ۱۲بارنابې مشتري، پاولۉسې بوْلسا، اصل سؤز سؤزلایوْنچېلېغې اۆچين عطارد فکر اتديلر. ۱۳مشترينيݩ بتخاناسې شهريݩ داشېندا یرلاشیوْرتې. مشتري کاهنې بوْینېنا گۆل داقېلان اؤکۆزلري شهر دروازأنيݩ آغزېنا گتيريپ، مردم بيلان بيرليکده قربانلېق برجک بوْلدې. ۱۴اما رسۉللار بارناپ بيلان پاولۉس مۉنې اشيديپ، یاقالارېنې یېرتېپ، تيز مردميݩ اوْرتاسېنا گيرديلر. اوْلار باتلې سس بيلان: ۱۵”ای مردم! نأمه اۆچين بۉرقم ادیوْرسېݩېز؟ بيز هم سيزه مݩزاش انساندېرېس. سيزه بۉخوْش خبر آلېپ گلديک: ايندي بۉ بوْش ذاتلاردان ال چکيݩ-هم، ”یري، آسمانې، دریانې و اوْلارداقې همه ذادې یارادان ديري خۉدایا“ طرف دوْلانېݩ. ۱۶اؤتان وقتدا خۉدای همه ملتلره اؤز یوْللارې بوْیۉنچا یؤريمأنه اجازه بردي. ۱۷مۉݩا غارامازدان، اوْل اؤزينيݩ بارلېغېنې هيچ حاچان ثابتسېز غوْیمیوْر. گؤزلأݩ! سيزه یاغشېلېق اديپ، آسماننان جالا یاغدېریوْر. وقتېندا حاصل بریوْر. غارنېݩېزې بيرکامسيز دوْیرېپ، یۆراکلريݩيزي شادلېقدان دوْلدېریوْر“ ديیديلر. ۱۸بۉ سؤزلر بيلان اوْلار مردمي اؤزلرينه قربانلېق هؤدۆر اتمکدن زوْردان دأنديرديلر.
۱۹اما پيسيدياداقې آنتيیوْخدان، ايقوْنيیادان گلان یهۉديلار مردمي اؤجۆکديريپ، پاولۉسې داشلادېلار. اؤلاندير فکر اديپ، اوْنې شهردن سۆیرأپ چېقاردېلار. ۲۰اما شاگردلر داشېنا اۆیشانلرينده، پاولۉس یريننن تۉرېپ، شهره پس گيتدي. ارتاسي گۆن اوْل بارناپ بيلان دِربِه شهر طرف یوْلا دۆشدي.
۲۱دِربِه شهرده اوْلار خوْش خبرې تبليغ اتدي. کؤپ عيسانېݩ شاگردلري بوْلدې. سوْݩ ليسترا، ايقوْنيیا و پيسيدياداقې آنتيیوْخ شهرلره پس گلديلر. ۲۲اوْلار شاگردلري رۉحلاندېردېلار و اوْلارا ايماندا محکم دۉرماغې نصيحت بريپ: ”خۉدایېݩ پادشالېغېنا گيرمگيميز اۆچين، بيزيݩ کؤپ غېنچېلېقلارې باشدان اؤتۆرمگيميز گراک“ ديییوْرتېلار. ۲۳پاولۉس بيلان بارناپ هر بير کليسا اۆچين یاشۉلۉلار بللاديلر. سوْݩ دعا-ديلاگ اديپ، روْزه تۉتېپ، بۉ کتتالري اؤزلرينيݩ ايمان گتيران اربابېنا تابشېردېلار. ۲۴اوْننان سوْݩ پيسيديا ولایتېݩ ايچيننن اؤتيپ، پامفیلیه ولایتا گلديلر. ۲۵پرغا شهرينده عيسی حقېندا تبليغ ادانلريننن سوْݩ، آنتالیا شهره گيتديلر. ۲۶اوْل یردن هم اوْلار کيشتيلي سۉریه ولایتداقې آنتيیوْخ شهره پس گلديلر. پاولۉس بيلان بارناپ بۉ شهرده اؤزلريني خۉدایېݩ مرحمتينه تابشېرېپ، خۉد شۉ یردن شوْپيلأ تۆکاديلان ايشلريني عمله آشېرمانا اۉوراپتېلار. ۲۷آنتيیوْخ شهره گلانلريننن سوْݩ، رسۉللار کليسانې بير یره چاغېرېپ، اوْلارا خۉدایېݩ اؤزلري آرقالې همه تۆکاديلان ايشلريني و یهۉدي دأللريݩ ايمان گتيرمگي اۆچين اوْنېݩ آچان یوْلې اۆچين گۆررۆݩ برديلر. ۲۸رسۉللار اۉزاق وقتلاپ شاگردلر بيلان بيله بوْلدېلار.
۱ یهۉدیا ولایتدان بيرنأچه انسان آنتيیوْخا شهره گليپ، دوْغانلارا: ”مۉسانېݩ رسمي بوْیۉنچا سنتلانماسأݩيز، خلاص بوْلېپ بيلمارسيݩيز“ ديیيپ تعليم بریوْرتېلار. ۲پاولۉس بيلان بارناپ بۉ انسانلار بيلان کؤپ چکالاشيپ جدللاشديلر. اوْننان سوْݩ بۉ مسئلأني چؤزمک اۆچين، باشغا دوْغانلارېݩ بيرنأچاسي بيلان بيرليکده، پاولۉس بيلان بارناپ اۉرشليم شهردأکي رسۉللارېݩ، یاشۉلۉلارېݩ یانېنا گيتمالي ديیان قرارا گليندي. ۳کليسادا اوْلارې یوْلا سالېپ اۉوراتدې. اوْلار فینیقیه و سامره ولایتلارېݩ ايچيننن اؤتيپ، بی‌گانه ملتلريݩ-هم خۉدایې قبۉل ادانليکلري اۆچين گۆررۆݩ برديلر. بۉ خبر همه ايمانلېلارا کتته شادلېق گتيردي. ۴اۉرشليم شهره گلانلرينده بوْلسا، رسۉللاردېر یاشۉلۉلار و همه کليسا اوْلارې مهمان آلېپ عزتلاديلر. پاولۉس بيلان بارناپ خۉدایېݩ اؤزلري آرقالې بيتيران همه ايشلريني جمعلانانلره گۆررۆݩ برديلر. ۵اما فريسيلر توْپباغېننان ايمان گتيرانلريݩ کأبيري آیاغا غالېپ: ”بی‌گانه ملتلردن بوْلانلارې سنتلامالي و اوْلارا مۉسانېݩ شریعتيني برجای اتمگي تابشېرمالې“ ديیديلر.
۶اوْننان سوْݩ رسۉللار و یاشۉلۉلار بۉ گۆررۆݩ اۆچين مصلحتلاشمانا جمعلانديلر. ۷کليسادا گۆررۆݩ اۉزاغا چکاننن سوْݩ، پِترُس یريننن تۉرېپ، اوْلارا شۉرقم ديیدي: ”دوْغانلار! اؤزيݩيز بيلیوْنسېݩېز، بی‌گانه ملتلره خوْش خبرې تبليغ اتمگيم اۆچين، کأن وقت مۉننان اؤݩ خۉدای آراݩېزدان مني سایلادې. اوْل مۉنې ملتلريݩ خوْش خبرې اشيديپ، ايمان گتيرمگي اۆچين شۉرقم اتدي. ۸هر بير انسانېݩ یۆراگيني بيلیوْن خۉدای بيزه بران مقدس رۉحېنې بی‌گانه ملتلره هم بردي. شۉ آرقالې اوْلارې قبۉل ادانليگيني تصدیقلادې. ۹خۉدای اوْلارېݩ ايمانې آرقالې یۆراکلريني پأکلادي. شؤديپ، خۉدای بيزيݩ بيلان بی‌گانه ملتلريݩ آراسېندا فرق غوْیمادې. ۱۰بۉرقم بوْلسا، نأمه اۆچين آتا-بابالارېمېزېݩ و اؤزيميزيݩ گؤتاريپ بيلماديک یۆکيميزي شاگردلريݩ بوْینېنا سالیوْرسېݩېز؟ شؤديپ خۉدایې اؤجۆکديرجک بوْلیوْرسېݩېزمې؟ ۱۱یوْق! بيز اؤزيميزيݩ هم، اوْلارېݩ هم اربابېمېز عيسانېݩ مرحمتي بيلان خلاص بوْلیوْنلېغېمېزا اېنانیوْرېس“.
۱۲پاولۉس بيلان بارنابېݩ گپيني اشيتمک اۆچين ايمسيم بوْلدېلار. اوْلار خۉدایېݩ اؤزلري آرقالې بی‌گانه ملتلره گؤرکازان کتته علامتلارېنې و معجزالريني گۆررۆݩ برديلر. ۱۳اوْلار گۆررۆݩلريني غۉتاراننان سوْݩ، یعقۉب سؤزه باشلاپ، شۉرقم ديیدي: ”دوْغانلار، ماݩا غۉلاق آسېݩ! ۱۴مانا، شمعۉن بيزه خۉدایېݩ ايلکي بيلان بی‌گانه ملتلره نأهيلي نظر سالانلېغېنې و اوْلارېݩ آراسېننان اؤزينه بير مردم سایلاپ آلانلېغېنې دۆشينديريپ بردي. ۱۵پیغمبرلريݩ سؤزلري-هم بۉ بيلان برابر گلیوْر. مانا، اوْندا شۉرقم یازېلان:
۱۶ ’مۉننان سوْݩ من پس گليپ،
داۉدېݩ یېقېلان خیماسېنې ینه ديکالدارين.
ویران بوْلان یرلريني غۉرشاپ،
اوْنې تأزادن بنا ادارين.
۱۷شؤديپ، ساغ-امان غالانلار اربابې گؤزلاسين،
مننن بوْلان همه ملتلر اربابې گؤزلاسين.
مۉنې بۉ ذاتلارې ادیوْن ارباب آیدیوْندېر،
۱۸بۉلار قديمنان معلۉمدېر‘.
۱۹شوْنېݩ اۆچين، خۉدایې قبۉل ادیوْن بی‌گانه ملتلره غېنچېلېغا غوْیمالې. ۲۰ترسينه، اوْلارا خط یازېپ، شۉرقم ديیاليݩ: ’یالان خۉدایلارا هؤدۆرلانان قربانلېق گؤشيني ايیمکدن، زنادان، داماغې بوْغېلان حیوانېݩ گؤشيننن و غانېننان داش دۉرېݩ‘. ۲۱چۆنکي مۉسانېݩ شریعتي قديم وقتدان بأري هر بير شهرده تبليغ اديلیوْر، هر سبت گۆني کنيسالرده اوْقيلیوْر“.
۲۲سوْݩ رسۉللار و یاشۉلۉلارې همه کليسا بيلان بيرليکده بيرنأچه آدمې سایلاپ، اوْلارې پاولۉس هم بارناپ بيلان آنتيیوْخ شهره ايبرمک قرارېنا گلديلر. اوْلار ايکي آدمې: بارسابا لقبلې یهۉدانې و سيلاسې سایلادېلار، اوْلارېݩ ايکيسي-هم دوْغانلارېݩ آراسېندا کتتاتيلر. ۲۳اللرينه شۉ خطې بريپ، اوْلارې اۉوراتدېلار:
۳۰شوْنېݩ اۆچين، اوْلار یوْلا دۆشديلر. آنتيیوْخ شهره گليپ، ايمانلېلارې اۆیشۆرديلر-هم، خطې غوْوشۉردېلار. ۳۱ايمانلېلار خطداقې رۉحلاندېرېجې خبرې اوْقيپ، بگانديلر. ۳۲یهۉدا بيلان سيلاس پیغمبرتيلر. اوْلار دوْغانلارا کؤپ اؤوۆت-نصيحت بريپ، اوْلارېݩ ايمانېنې برکيتديلر. ۳۳بيرنأچه وقت اوْل یرده بوْلانلارېننان سوْݩ، دوْغانلار اوْلارې رسۉللارېݩ یانېنا ساغ-سلامت اۉورادېپ غوْیبرديلر. ۳۵پاولۉس و بارناپ هم آنتيیوْخ شهرده غالدېلار. اوْلار باشغالار بيلان بيرليکده مردمه ساپاق بريپ، ارباب عيسی حقېنداقې خوْش خبرې تبليغ اتديلر.
۳۶بيرنأچه گۆننن سوْݩ پاولۉس بارنابا: ”ايندي اربابېݩ خوْش خبرېنې تبليغ ادان شهرلريميزه پس بارالې. اوْل یردأکي دوْغانلارېمېزې گؤريپ، حال-یاغدایلارېنې سوْرالې“ ديیدي. ۳۷مرقُس لقبلې یۉحنانې-هم بارناپ اؤزلري بيلان أکيتمک ايسلایوْرتې. ۳۸اما پاولۉس اؤزلريني پامفیلیه ولایتدا ترک اديپ، خۉدایېݩ خدمتېنې آخېرېنا چنلي بيله دوام اتماديک مرقُسې أکيتمگي معقۉل گؤرمادي. ۳۹شوْنېݩ اۆچين، آرالارېندا آغزالالېق دؤرأپ، اوْلار بيري-بيرلريننن آیرېلدېلار. بارناپ یانېنا مرقُسې آلېپ، کيشتي بيلان قِپرِس جزيرأ گيتدي. ۴۰پاولۉس بوْلسا سيلاسې سایلادې. ايمانلېلار اوْلارې اربابېݩ مرحمتينه تابشېرانلارېننان سوْݩ، اوْلار یوْلا دۆشديلر. ۴۱اوْلار سۉریه، کيليکيیا ولایتلاردا آیلانېپ، کليسالارې گۆیچلانديریوْرتېلار.
۱پاولۉس دِربِه و ليسترا شهرلرينه گلدي. ليسترادا تيمۉتاۉس آتلې عيسانېݩ بير شاگردي بارتې. اوْنېݩ اناسي ايمانلې یهۉديتې، آتاسې بوْلسا یۉنانيتې. ۲ليسترا و ايقوْنيیا شهرلردأکي دوْغانلار اوْل اۆچين یاغشې سؤزلر آیدیوْرتېلار. ۳پاولۉس تيمۉتاۉسې اؤزي بيلان أکيتمک ايسلایوْرتې. شوْنېݩ اۆچين اوْنې سنت اتديردي، سببي اوْل یرده یاشایوْن یهۉديلارېݩ هماسي تيمۉتاۉسېݩ آتاسېنېݩ یۉنانيلېغېنې بيلیوْرتې. ۴اوْلار شهرلريݩ ايچيننن اؤتيپ، اوْل یردأکي ايمانلېلارا اۉرشليمدأکي رسۉللار و یاشۉلۉلار طرفېننان بريلان قرارا ايیارمکليگي تابشېریوْرتېلار. ۵شوْنېݩ اۆچين، دوْغانلارېݩ ايمانې گۆیچلانيپ، اوْلارېݩ سانې گۆن-گۆننن کؤپالیوْرتې.
۶ مقدس رۉح طرفېننان اربابېݩ سؤزيني آسیا ولایتېندا تبليغ اتمگيݩ آلېنې آلاننان سوْݩ، پاولۉس داݩې فريکيیا و غَلاطیه ولایتلاردان اؤتديلر. ۷اوْلار ميسیا ولایتا گليپ، بیطینیه ولایتېنا گيرمکچي بوْلدېلار. اما عيسی مقدس رۉح آرقالې اوْلارا اجازه برمادي. ۸اوْننان سوْݩ ميسیا ولایتېݩ اۆستي بيلان ترۉآس شهره گيتديلر. ۹شوْل گيجه پاولۉس بير گؤرنۆش گؤردي. مقدۉنیه ولایتلې بير آدم اوْنېݩ آلېندا دۉرېپ: ”مقدۉنیه ولایتا گل، بيزه کمک ات!“ ديیيپ یالباردې. ۱۰پاولۉس بۉ گؤرنۆشي گؤراننن سوْݩ، خۉدای بيزي اوْلارا خوْش خبرې تبليغ اتمأنه چاغېریوْر ديیان نتيجأ گليپ، بيز درراو مقدۉنیه ولایتا طرف یوْلا دۆشمک اۆچين تیار بوْلدېق.
۱۱شوْنېݩ اۆچين، ترۉآس شهردن کيشتي بيلان دوْغرې ساموْفراقيیا جزيرأ، ارتاسي گۆني هم ناپوْليس شهره گيتديک. ۱۲اوْل یردن-هم مقدۉنیه ولایتدا یرلاشیوْن فيليپي شهره گلديک. بۉ شهر رۉم طرفدان غۉرشالانتې. بيز بيرنأچه گۆنلأپ اوْل یرده غالدېق. ۱۳سبت گۆني بيز شهردن دریا غېراسېنا چېقدېق. اوْل یرده عبادت اديلیوْن یريݩ بارلېغېنې فکر ادیوْرتېق. اوْل یرده اوْتۉرېپ، جمعلانان عیاللارا گۆررۆݩ برمأنه باشلادېق. ۱۴بيزي ديݩلأپ اوْتۉرانلارېݩ آراسېندا ليديیا آتلې بير متاع ساتیوْن عیال هم بارتې. اوْل تيیاتيرا شهريننن بوْلېپ، بادمجانې متاعلار ساتیوْرتې. بۉ عیال خۉدایا سجده ادیوْرتې. پاولۉسېݩ سؤزلريني قبۉل اتمک اۆچين، ارباب اوْنېݩ یۆراگيني آچدې. ۱۵ليديیا همه اۆی-ايچاري بيلان سۉوا چۆمديريلاننن سوْݩ بيزي اۆیينه چاغېرېپ: ”مني اربابا صادق گؤریوْن بوْلساݩېز، گليݩ-هم، اۆیيمده غالېݩ“ ديیيپ کؤپ یالباردې. شوْننان سوْݩ بيزلر مهمان بوْلدېق.
۱۶بير گۆن عبادت اديلیوْن یره باریوْرقاق، فالچېلېق ادیوْن رۉحې بوْلېپ بير کنيزه دۉش گلديک. بۉ غېز فال گؤرمکليک بيلان خوْجایېنلارېنا کؤپ پۉل غازانېپ بریوْرتې. ۱۷اوْل پاولۉسېݩ و بيزيݩ اېزېمېزا دۆشيپ: ”بۉ آدملار کتته خۉدایېݩ غۉللارېدېر. اوْلار سيزه خلاص بوْلماغېݩ یوْلېنې تبليغ ادیوْرلار“ ديیيپ غېغېریوْرتې. ۱۸اوْل کأن گۆنلأپ شۉرقم ديیيپ غېغېرماغېنې دوام اتدي. آخېرې پاولۉس بيزار بوْلېپ، اېزېنا اؤوريليپ، ارواح-جنا: ”عيسی مسيحيݩ آدېننان بۉیۉریوْرېن: بۉ غېزېݩ ايچيننن چېق!“ ديیدي. ارواح-جن شوْل فرصدېݩ اؤزينده غېزدان چېقدې. ۱۹اوْنېݩ خوْجایېنلارې غازانچ اميدلارېنېݩ الدن گيدانيني گؤريپ، پاولۉس بيلان سيلاسې تۉتېپ، شهريݩ اوْرتاراسېنا سۆیرأپ گتيرديلر. ۲۰اوْلارې حأکملريݩ اؤݩينه گتيريپ: ”بۉ آدملار شهريميزده گدوتليک دؤرادیوْرلار. اؤزلري هم یهۉديلار، ۲۱بيز بوْلسا رۉملېلار. بيزه اوْلارېݩ تبليغ ادان رسم-رواجلارېنې قبۉل اتمک یا-هم برجای اتمک غاداغاندېر“ ديیديلر. ۲۲مردم هم پاولۉس بيلان سيلاسا ضد آیاغا غالدې. شوْنېݩ اۆچين، حأکملر عسکرلره اوْلارېݩ کؤیناکلريني سېپېرېپ، تایاقلاپ اۉرماغې بۉیۉردېلار. ۲۳کؤپ تایاقلانلارېننان سوْݩ، بنديخانا سالدېلار-هم، بنديخانانېݩ پایرادارلارېنېݩ کتتاسي اوْلارې برک ساقلاماغې تابشېردېلار. ۲۴اوْل هم شۉرقم بۉیرېق آلاننان سوْݩ، اوْلارې بنديخانانېݩ ايݩ آخرېنا سالېپ، آیاقلارېنې غانداللادېلار.
۲۵گيجه یارېمدا پاولۉس بيلان سيلاس دعا-ديلاگ اديپ، خۉدایا اؤوگۆلي آیدېملار آیدیوْرتېلار. بنديخاناداقېلار هم اوْلارې ديݩلایوْرتې. ۲۶بيردن گۆیچلي یرتيترامه بوْلدې. بنديخانه سارسدې. همه ايشيکلر بيربادا آچېلدې. همالريݩ زنجيري اۆزيلدي. ۲۷اۉخۉدان اوْیانان پایرادار بنديخانانېݩ ايشيکلرينيݩ آچېقلېغېنې گؤردي. اوْل بنديخاناداقېلار غاچاندېر ديیيپ، اؤزيني اؤلديرجک بوْلېپ، غېلېجېنې چېقاردې. ۲۸اما پاولۉس بلند سس بيلان: ”دۉر! جانېݩا قصد اتمه! بيزيݩ همأميز شۉ یرده!“ ديیيپ غېغېردې. ۲۹پایرادار چېرا گتيرديپ، ايچاري گيردي. اوْل قوْرقۉدان تيترأپ بارېپ، پاولۉس بيلان سيلاسېݩ آیاغېنا یېقېلدې. ۳۰اوْلارې داشارې چېقارېپ: ”آقالار! من خلاص بوْلماق اۆچين نأمه اتمالي؟“ ديیيپ سوْرادې. ۳۱اوْلار هم: ”اربابېمېز عيسا ايمان گتير. اؤزيݩ-هم، همه اۆی-ايچاريݩ هم خلاص بوْلار“ ديیديلر. ۳۲سوْݩ اوْلار پایرادارا و اوْنېݩ اۆی-ايچاريسينه اربابېݩ خوْش خبرېنې تبليغ اتديلر. ۳۳شوْل گيجأنيݩ اؤزينده پایرادار اوْلارې یانېنا آلېپ، یارالارېنې یۉودې. سوْݩ اوْل اۆی-ايچاريسيندأکيلر بيلان بيله سۉوا چۆمديريلدي. ۳۴اوْننان سوْݩ اوْلارې اۆیينه سالېپ، اؤݩلرينه ساچاق یازدې. اوْل همه اۆی-ايچاري بيلان بيرليکده خۉدایا ايمان گتيرانليگينه بگاندي.
۳۵ارتاسي داݩ آتاندا، حأکملر اؤز عسکرلريني ايبريپ: ”شوْل بنديخاناداقېلارې غوْیبريݩ“ ديیديلر. ۳۶پایرادار هم بۉ خبرې پاولۉسا یتيريپ: ”حأکملر سيزه گيديبريݩ ديیيپ خبر یوْللاپدېرلار. ايندي سيز گيديپ بيلارسيݩيز. ساغ-امان بارېݩ“ ديیدي. ۳۷اما پاولۉس اوْلارا: ”رۉمېݩ وطنداشلېغېمېزا غارامازدان، بيزي مردميݩ اؤݩينده محاکمه اديلمادن ینچديلر، بنديخانا سالدېلار. ايندي بيزي اوْغرېنچا غوْیبرجک بوْلیوْرلار؟ بۉ بوْلماز! غوْی، بيزي بنديخانادان اؤزلري گليپ چېقارسېنلار“ ديیدي. ۳۸عسکرلر هم بۉ سؤزلري حأکملره یتيرديلر. حأکملر پاولۉس بيلان سيلاسېݩ رۉم وطنداشلېغېنې اشيديپ، غاتې قوْرقا دۆشديلر. ۳۹حأکملر گليپ، اوْلاردان اؤتۆنچ سوْرادېلار و بنديخانادان آلېپ چېقدېلار. سوْݩ اوْلارا شهردن گيتمکلريني خواهش اتديلر. ۴۰پاولۉس بيلان سيلاس بنديخانادان چېقېپ، ليديیانېݩ اۆیينه باردېلار. اوْلار بۉ یرده ايمانلېلار بيلان دۉشېشېپ، اوْلارې رۉحلاندېردېلار. سوْݩ اوْل یردن گيتديلر.
۱پاولۉس بيلان سيلاس آنفيپوْل و آپوْلوْنيیا شهرلرينيݩ ايچيننن اؤتيپ، تَسالوْنيکي شهره گلديلر. اوْل یرده یهۉديلارېݩ بير کنيساسي بارتې. ۲پاولۉس عادتداقېسې یانې کنيسأ گيتدي و اۆچ سبت گۆني اوْلار بيلان مقدس یازغېلار بوْیۉنچا گۆررۆݩ بردي. ۳اوْل مسيحيݩ گؤرگي گؤرمگينيݩ و سوْݩ اؤلۆمنن ديرالمگينيݩ گراک بوْلانلېغېنې دۆشينديريپ ثابت اتدي. اوْل: ”منيݩ سيزه تبليغ ادیوْن عيسی هم مسيحدير“ ديیدي. ۴اوْلاردان کأبيري پاولۉس بيلان سيلاسا اېنانېپ، اوْلارا غوْشېلدېلار. شۉرقم هم اربابا سجده ادیوْن کؤپ سانلې یۉنانيلار و کأن آت-آبرایلې عیاللار اوْلارا غوْشېلدېلار. ۵اما یهۉديلار باخېلچېلېق اتديلر. اوْلار بازاردا بی‌کار گزيپ یؤرين یامان آدملارېݩ بيرنأچاسيني یانلارېنا توْپلاپ، شهرده غوْزغالاݩ تۉزۉردېلار. پاولۉس بيلان سيلاسې گؤزلأپ، جمعیتيݩ اؤݩينه چېقارماق اۆچين، یاسوْنېݩ اۆیينه گيتديلر. ۶اما اوْلارې تاپېپ بيلمأننن سوْݩ، یاسوْن بيلان بيرنأچه دوْغانلارې شهريݩ کتتالرينيݩ اؤݩينه سۆیرأپ گتيريپ: ”بۉ آدملار همه دنیادا غوْزغالاݩ دؤراديپ، بيزيݩ شهريميزه هم گلديلر. ۷یاسوْن اوْلارا اۆیيننن جای بردي. اوْلارېݩ هماسي عيسی ديیان پادشاه بار ديیيپ، قَیصر پادشانېݩ قانۉنلارېنا ضد چېقیوْرلار“ ديیيپ غېغېردېلار. ۸مردم و شهريݩ کتتالري بۉ خبرې اشيدانده، مردميݩ ايچينده غوْزغالاݩ تۉردې. ۹اوْننان سوْݩ یاسوْن بيلان بۆیلاکيلري ضمانت بيلان بوْشادېپ غوْیبرديلر.
۱۰دوْغانلار شوْل گيجأنيݩ اؤزينده پاولۉس بيلان سيلاسې بريیا شهرينه ايبرديلر. اوْلار شهره گليپ، یهۉديلارېݩ کنيساسينه باردېلار. ۱۱بريیاداقې یهۉديلارېݩ تَسالوْنيکيدأکي یهۉديلارا غاراندا حاص عقللېتېلار. اوْلار عيسی حقېنداقې خبرې گؤوۆنجاݩليک بيلان قبۉل اديپ، پاولۉسېݩ آیدانلارېنېݩ حقيقتلېغېنې گؤرمک اۆچين، مقدس یازغېلارې هر گۆن اوْقيیوْرتېلار. ۱۲یهۉديلارېݩ کؤپۆسي، شۉرقم هم آت-آبرایلې کأن یۉناني عیاللارې و ارکاکلري عيسا ايمان گتيرديلر.
۱۳اما تَسالوْنيکي شهردأکي یهۉديلار پاولۉسېݩ بريیا شهرده خۉدایېݩ خوْش خبرېنې تبليغ ادانليگيني بيلانلرينده، اوْل یره هم گيتديلر. اوْلار مردمي اؤجۆکديريپ، غوْزغالاݩ تۉزۉردېلار. ۱۴شوْندا دوْغانلار پاولۉسې شوْبادا دریانېݩ غېراسېنا اۉوراتدېلار. سيلاس بيلان تيمۉتاۉس بوْلسا بريیا شهرده غالدېلار. ۱۵پاولۉسې اۉورادیوْنلار اوْنې آتن شهره چنلي گتيرديلر. اوْلار پاولۉسدان: ”سيلاس بيلان تيمۉتاۉس تيزدن-تيز منيݩ یانېما گلسينلر“ ديیان بۉیرېغې آلاننان سوْݩ، بريیا شهرينه پس گلديلر.
۱۶پاولۉس آتن شهرده سيلاس بيلان تيمۉتاۉسا غاراشیوْرقا، شهريݩ بتلاردان دوْلۉلېغېنې گؤريپ، یۆراگي غېناندې. ۱۷شوْنېݩ اۆچين پاولۉس کنيساده یهۉديلار و اربابا سجده ادیوْن کؤپ سانلې یۉناني انسانلار بيلان گۆررۆݩلاشدي. شۉرقم هم هر گۆن بازاردا دۉش گلان انسانلار بيلان گۆررۆݩلاشدي. ۱۸بيرنأچه اپيقۉر و ستوْيق تعليماتچېلار هم پاولۉس بيلان تارتېشدېلار. کأبيري: ”بۉ واسواس نأمه ديیجک بوْلیوْر؟“ ديیسه، کأبيري: ”اوْل بی‌گانه خۉدایلار اۆچين تبليغ ادیوْر“ ديییوْرتې. اوْلار پاولۉس عيسانېݩ خوْش خبرېنې و ديراليشيني تبليغ ادیوْنلېغې اۆچين شۉرقم ديییوْرتېلار. ۱۹اوْلار پاولۉسې تۉتېپ، آریوْپاغۉس مجلسينه گتيريپ، شۉرقم ديیديلر: ”سنيݩ اؤورادیوْن بۉ تأزه تعليماتېݩېݩ نأماليگيني بيز هم بيلساک بوْلارمې؟ ۲۰سن بيزيݩ اؤݩ اشيتماديک کأبير گنگ ذاتلارېمېز اۆچين گۆررۆݩ ادیوْرسېݩ. بيز ايندي بۉ ذاتلارېݩ نأمه آݩلادیوْنلېغېنې بيلمک ايسلایوْرېس“. ۲۱همه آتن شهريݩ مردمي و اوْل یرده یاشایوْن بی‌گانه مردم همه وقتلارېنې تأزه تعليماتلار اۆچين گۆررۆݩ اتمک یا-هم ديݩلامک بيلان اؤتۆریوْرلار. ۲۲پاولۉس آریوْپاغۉس مجلسينيݩ اوْرتاسېندا دۉرېپ، شۉرقم ديیدي: ”ای، آتنلېلار! من سيزيݩ برک ديندارلېغېݩېزې گؤریوْرېن. ۲۳من بۆتين شهره آیلانېپ چېقېپ، سيزيݩ عبادت ادیوْن ذاتلارېݩېزې گؤزدن اؤتۆرديم. بۉ ذاتلارېݩ آراسېننان ’نأتانېش خۉدایا‘ ديیان یازغېلې بير قربانلېق یريني گؤرديم. مانا، من سيزه اؤزيݩيزيݩ تانېمازدان سجده ادیوْن خۉدایېݩېز اۆچين گۆررۆݩ برمکچي. ۲۴عالم-جهانې و اوْنداقې همه ذاتلارې یارادان خۉدای یريݩ-آسمانېݩ حکمدارېدېر. اوْل انسان الي بيلان غۉرشالان عبادت‌خانالاردا یاشامیوْر. ۲۵اوْل انسان الينيݩ خدمتېنا محتاج دأل، اوْل هيچ ذادا زار دأل، سببي هر بير انسانا یاشایېش، دم و همه ذادې بریوْن اوْنېݩ اؤزيدير. ۲۶خۉدای همه ملتلري بير آدمنان یارادېپ، اوْلارې بۆتين یر یۆزينه یایراتدې. اوْلارېݩ یاشاجاق وقتېنې و یريني اؤݩيننن بللأپ غوْیدې. ۲۷اوْل بۉلارې اؤزيني پیلاسينلر، گؤزلأپ تاپسېنلار ديیيپ اتدي. دوْغرۉدان-هم، خۉدای بيزيݩ هيچ بيريميزدن اۉزاقدا دألدير. ۲۸بيز اوْنېݩ بيلان یاشایوْندېرېس، حرکت ادیوْندېرېس و باردېرېس. کأبير شاعرلارېݩېزېݩ آیدېشې یانې: ’بيز اوْنېݩ فرزندلريديريس‘. ۲۹هاوا، بيز خۉدایېݩ فرزندلريديريس. شوْنېݩ اۆچين-هم، بيز اوْنې انسان صنعدي و هنري آرقالې آلتېننان، کۆمۆشدن یا-هم داشدان غۉرشالان هیکلدن مݩزاتمالي دألديريس. ۳۰خۉدای انسانلارېݩ اؤتميشدأکي نادانلېغېنا گؤز یۉمدې. ايندي بوْلسا اوْل همه یرده همه انسانلارېݩ تۉبه اتمگيني بۉیۉریوْر. ۳۱چۆنکي خۉدای اؤز بللأن انسانې آرقالې دنیانې عدالتلې حکم اتجک گۆنيني بللادي. اوْنې اؤلۆمنن ديرالتمک بيلان اوْنې بللأنليگيني همه انسانلارا ثابت اتدي“.
۳۲اوْلار پاولۉسېݩ اؤلۆمنن ديراليش باراداقې تبليغېنې اشيدانلرينده، کأبيرلري اوْنې مسخره اتدي، کأبيرلري بوْلسا: ”بۉ حقدا سني ینه ديݩلأريس“ ديیديلر. ۳۳شوْنېݩ اۆچين، پاولۉس اوْلارېݩ آراسېننان چېقېپ گيتدي. ۳۴بيرنأچه انسان اوْݩا غوْشېلېپ ايمان گتيردي. اوْلارېݩ آراسېندا آریوْپاغۉس مجلسيݩ نفري ديیوْنيس، شۉرقم هم، دامارا آتلې بير عیال و باشغا-هم کأن انسانلار بارتې.
۱مۉننان سوْݩ پاولۉس آتن شهري تاشلاپ، قُرِنتُس شهره گيتدي. ۲اوْل یرده پاولۉس آکیلا آتلې بير یهۉدي بيلان تانېشدې. آکیلا پوْنتۉس ولایتدان بوْلېپ، عیالې پريسکيللا بيلان یاݩې-غوْلایدا ایتالیا یۉرتدن گليپتي. سببي قَیصر پادشاه قلاودي همه یهۉديلارېݩ رۉم شهردن چېقماقلارې اۆچين حکم چېقارېپتې. پاولۉس بۉ فاميلې گؤرمأنه گيتدي. ۳اوْلار هم پاولۉس یانې خیمه تيکیوْرتېلار. شوْنېݩ اۆچين پاولۉس اوْلار بيلان یاشاپ، بيله ايشلادي. ۴پاولۉس هر سبت گۆني کنيساده خوْش خبر حقدا گݩاشيپ، یهۉديلارې و یۉنانيلارې اېناندېرمانا کوْشش ادیوْرتې. ۵سيلاس بيلان تيمۉتاۉس مقدۉنیه ولایتدان گلانلريننن سوْݩ، پاولۉس همه وقتېنې عيسی حقداقې خبرې تبليغ اتمأنه باغېشلادې. اوْل یهۉديلارا عيسانېݩ مسيحليگي اۆچين شاهدلېق بردي. ۶اما اوْلار پاولۉسا ضد چېقېپ، اوْݩا سؤگمأنه باشلادېلار. شوْندا پاولۉس اوْلاردان ناراضې بوْلېپ، دوْنېنېݩ اتاگيني قاقېپ: ”غانېݩېز اؤز بوْینېݩېزا بوْلسېن. منده عیب یوْق. مۉننان سوْݩ من بی‌گانه ملتلريݩ یانېنا گيتجک“ ديیدي. ۷اوْننان سوْݩ پاولۉس اوْل یردن چېقېپ، تيتۉس یۉستۉس آتلې بير آدمېݩ اۆیينه باردې. تيتيۉس یۉستۉس خۉدایا سجده ادیوْن آدم بوْلېپ، اوْنېݩ اۆیي کنيسأنيݩ یانېنداتې. ۸کنيسه کتتاسي کريسپۉس همه اۆی-ايچاريسي بيلان بيله اربابا ايمان گتيردي. پاولۉسې ديݩلأن کأن قُرِنتُسلېلار هم ايمان گتيريپ، سۉوا چۆمديريلديلر.
۹بير گيجه ارباب گؤرنۆش آرقالې پاولۉسا شۉرقم ديیدي: ”قوْرقما، گپلا، ايمسيم بوْلما! ۱۰من سنيݩ بيلانديرين. هيچ کيم ساݩا آزار برمز، یامانلېق اتمز، سببي بۉ شهرده منيݩ مردميميݩ سانې کؤپدير“. ۱۱شوْنېݩ اۆچين، پاولۉس بير یارېم یېللاپ اوْلارېݩ آراسېندا غالېپ، خۉدایېݩ سؤزيني اؤوراتدي.
۱۲اَخائیه ولایتېنېݩ واليسې غالیوْنېݩ زمانېندا یهۉديلار بيرلاشيپ، پاولۉسا ضد چېقدېلار و اوْنې قضی‌خانا گتيرديلر. ۱۳اوْلار: ”بۉ آدم شریعته ضد یوْللار بيلان مردمي خۉدایا سجده اتمأنه تشويق ادیوْر“ ديیديلر. ۱۴پاولۉس یاݩې سؤزه باشلاماقچې بوْلېپ دۉرقا، غالیوْ یهۉديلارا یۆزلانيپ: ”ای، یهۉديلار! اگر دعواݩېز بير عدالتسېزلېق یا آغېر جنایت حقدا بوْلان بوْلساتې، سيزي صبرلېلېق بيلان ديݩلامگي معقۉل گؤرارتيم. ۱۵اما مسئلأݩيز سؤزلر، آتلار و اؤز شریعتيݩيز اۆچين اکان، بۉلارې اؤزيݩيز چؤزيݩ. منيݩ بۉلارا قاضيلېق اداسيم گلان یوْق“ ديیدي. ۱۶شوْنېݩ اۆچين، اوْلارې قضی‌خانادان قوْوېپ غوْیبردي. ۱۷اوْننان سوْݩ اوْلار کنيسأنيݩ کتتاسي سوْستِنِس آتلې بير آدمې قضی‌خانانېݩ اؤݩينده تۉتېپ اۉرېپ ینچديلر. اما غالیوْ بۉلارېݩ هيچ بيرينيݩ قصاسېننان بوْلمادې.
۱۸پاولۉس قُرِنتُس شهرده ینه کأن گۆنلأپ غالدې. سوْݩ دوْغانلار بيلان خوْشلاشېپ، کيشتيده سۉریه ولایتا گيتدي. پريسکيللا بيلان آکیلا هم اوْنېݩ بيلان گيتديلر. پاولۉس خۉدایا بران وعداسيني ساقلاپ، کنهریا شهره طرف یوْلا دۆشمزدن اؤݩ، ساچېنې پأکي بيلان آلدې. ۱۹اَفِسُس شهره گلانلرينده، پاولۉس آکیلا بيلان پريسکيللادان آیرېلدې. اؤزي بوْلسا کنيسأ گيديپ، یهۉديلار بيلان خوْش خبر حقدا گݩاشدي. ۲۰انسانلار پاولۉسدان اؤز یانلارېندا کؤپرأک غالماغېنې خواهش اتديلر، اما پاولۉس راضې بوْلمادې. ۲۱خۉدای-یارلاشمازدان اؤݩ، اوْلارا: ”خۉدای ايسلاسه، یانېݩېزا ینه گلارين“ ديیدي. شۉننان سوْݩ اَفِسُس شهريننن کيشتأ منيپ یوْلا دۆشدي. ۲۲پاولۉس قَیصریه شهره گلانده، اۉرشليم شهره گيديپ، کليسا بيلان گؤريشدي. سوْݩ آنتيیوْخ شهره گيتدي. ۲۳اوْل یرده بيرنأچه وقت بوْلاننان سوْݩ، ینه یوْلا دۆشدي. غَلاطیه و فريکيیا ولایتلارېنې آیلانېپ، همه شاگردلري ايماندا گۆیچلانديردي.
۲۴شوْل وقت آپۉلُس آتلې بير یهۉدي اَفِسُس شهره گلدي. اوْل اسکندریه شهردنتي. گپده اؤکده بوْلان آپۉلُس مقدس یازغېلارې کأن یاغشې بيلیوْرتې. ۲۵اربابېݩ یوْلېندا تعليم آلان اوْتلې رۉحې بيلان گپلأپ، عيسی بيلان باغلې تعليماتې دوْغرې اؤورادیوْرتې. اما فقط یحیانېݩ چۆمديريش تعليماتېنې آلېپتې. ۲۶اوْل کنيساده قوْرقمان گپلامأنه باشلادې. پريسکيللا بيلان آکیلا آپۉلُسېݩ تبليغېنې اشيدانلرينده، اوْنې اؤز اۆیلرينه چاغېرېپ، اوْݩا خۉدایېݩ یوْلېنې حاص آنېق دۆشينديريپ برديلر. ۲۷آپۉلُس اَخائیه ولایتا گيتمگي یۆراگينه دۆودي. اَفِسُس شهردأکي دوْغانلار اوْݩا برکالله ديیيپ، اوْل یردأکي شاگردلره اوْنې یاغشې عزتلامکلريني سوْراپ، خط یازدېلار. آپۉلُس اَخائیه ولایتا گليپ، خۉدایېݩ مرحمتي بيلان ايمان گتيرانلره کتته کمک اتدي. ۲۸اوْل مقدس یازغېلاردان عيسانېݩ مسيحليگيني ثابت اديپ، یهۉديلارېݩ ناحقلېغېنې مردميݩ اؤݩينده فاش ادیوْرتې.
۱آپۉلُس قُرِنتُس شهرينداکأ، پاولۉس داغلېق یوْلدان یؤريپ اَفِسُس شهرينه گلدي. بۉ یرده بيرنأچه ايمانلې دوْغانلارې تاپدې. ۲اوْلاردان: ”ايمان گتيرانيݩيزده مقدس رۉحې قبۉل اتديݩيزمي؟“ ديیيپ سوْرادې. اوْلار هم اوْݩا: ”بيزيݩ مقدس رۉحېݩ بارلېغېننان حتّیٰ خبرېمېز-هم یوْق“ ديیديلر. ۳اوْلاردان: ”اوْندا نأرقم چۆمديريلديݩيز؟“ ديیيپ سوْرادې. اوْلار: ”یحیانېݩ تعليماتېنا وره چۆمديريلديک“ ديیيپ جواب برديلر. ۴پاولۉس: ”یحیانېݩ چۆمديرماسي تۉبه اۆچينتي. اوْل مردمي اؤزيننن سوْݩ گلانه، یعنی عيسا ايمان گتيرمأنه چاغېردې“ ديیدي. ۵اوْلار مۉنې اشيديپ، ارباب عيسانېݩ اېزېنا ايیارجيلر حکمينده سۉوا چۆمديريلديلر. ۶پاولۉس اوْلارېݩ اۆستلرينه اليني غوْیان بادېنا، اوْلارا مقدس رۉح ايندي. اوْلار نامعلۉم ديللرده گپلأپ، پیغمبرليک اتمأنه باشلادېلار. ۷اوْلارېݩ هماسي اوْنکي آدم تؤواراگي بارتې.
۸پاولۉس اۆچ آیلاپ کنيسه بارېپ، اوْل یرده مردمه اېناندېرېجې دليللر بيلان خۉدایېݩ پادشالېغې اۆچين قوْرقمان تبليغ اتدي. ۹اما کأبيرلري کچجاللېق اديپ، اېنانماق ايسلاماديلر و مردميݩ اؤݩينده ”عيسانېݩ یوْلې“ آتلې توْپباغې یامانلامانا باشلادېلار. شوْنېݩ اۆچين، پاولۉس اوْلاردان آیرېلدې و ايمانلېلارې-هم اؤزي بيلان آلېپ گيتدي. اوْل تيران ديیان آدمېݩ درس‌خاناسېندا هر گۆن گپلایوْرتې. ۱۰بۉ ايش ايکي یېل دوام اتدي. شؤديپ، آسیا ولایتېندا یاشایوْنلارېݩ هماسي: یهۉديلار-هم، یۉنانيلار-هم اربابېݩ خوْش خبرېنې اشيتديلر.
۱۱خۉدای پاولۉسېݩ الي بيلان گؤريليپ-اشيديلماديک قدرتلارې گؤرکازدي. ۱۲پاولۉسا دگان ال یالېقدېر غۉشاقلارې آلېپ، کسللريݩ اۆستينه یاپانلارېندا، اوْلار دردلرينه شفا تاپیوْرتېلار، اوْلاردان ارواح-جنلار چېقیوْرتې.
۱۳شهردن-شهره آیلانېپ، ارواح-جنلارې قوْوېپ چېقاریوْن کأبير یهۉديلار هم بارتې. اوْلار ارواح-جن ايیالأنلريݩ جنلارې ارباب عيسانېݩ آدې بيلان قوْومانا سېنانېشېپ: ”پاولۉسېݩ تبليغ ادیوْن عيساسېنېݩ آدې بيلان سيزه بۉیرېق بریوْرېن!“ ديییوْرتېلار. ۱۴سکِوا آتلې بير یهۉدي کتته کاهنېݩ یتدي اوْغلې-هم بۉ ايشلري ادیوْرتېلار. ۱۵بير ساپار ارواح-جن اوْلاردان: ”عيسانې تانېیوْرېن، پاولۉسې-هم بيلیوْرېن، اما سيز کيم؟“ ديیيپ سوْرادې. ۱۶اوْننان سوْݩ یامان رۉح ايیالأن آدم اوْلارېݩ اۆستينه چوْزېپ، هماسيني باسدې. شوْندا اوْلار بۉ اۆیدن یالاݩاچ هم یارالې غاچېپ گيتديلر. ۱۷اَفِسُس شهرده یاشایوْن یهۉديلارېݩ و یۉنانيلارېݩ هماسي بۉ واقعنې اشيديپ قوْرقدېلار. شوْنېݩ اۆچين ارباب عيسانېݩ آدې بیگالدي. ۱۸ايمان گتيرانلريݩ کؤپۆسي گليپ، ادان اتميشلريني آچېق بوْیۉن آلدېلار. ۱۹جادۉگرليک بيلان مصرۉف بوْلیوْنلارېݩ کؤپرأگي کتابلارېنې اۆیشۆريپ، همأنيݩ گؤزينيݩ آلېندا اوْدا یاقدېلار. اوْلارېݩ بهاسېنې حسابلانلارېندا، اللي مۆݩ کۆمۆش تݩݩه بوْلدې. ۲۰شوْنېݩ اۆچين، اربابېݩ خوْش خبرې بارها یایراپ، گۆیچ-قدرتې کؤپالیوْرتې.
۲۱بۉ واقعلاردان سوْݩ، پاولۉس مقدۉنیه و اَخائیه ولایتلارېݩ اۆستيننن اؤتيپ، اۉرشليم شهره گيتمگي یۆراگينه دۆودي. پاولۉس: ”اوْل یرده بوْلانېمنان سوْݩ، رۉم شهري هم گؤرمگيم گراک“ ديیدي. ۲۲اوْل اؤز ايکي کمکچيسيني: تيمۉتاۉس بيلان اراسدې مقدۉنیه ولایت یوْللادې. اؤزي بوْلسا بيرنأچه وقتلاپ آسیا ولایتېندا غالدې.
۲۳شوْل وقتلار ”عيسانېݩ یوْلې“ اۆچين اَفِسُس شهرده کتته غالمغال تۉردې. ۲۴دماترای آتلې بير زرگر بارتې. اوْل کۆمۆشدن آرتميس بتېݩ شکللريني غۉرشاماق بيلان اۉستالارا کؤپ ايش بردي. ۲۵دماترای اۉستالارې و شوْنېݩ یانې ايش بيلان مشغۉللانیوْنلارې اۆیشۆريپ، شۉرقم ديیدي: ”مردم! بيزيݩ شۉ هنر آرقالې یاغشې غازانچ ادیوْنلېغېمېزې اؤزيݩيز بيلیوْنسېݩېز. ۲۶اما پاولۉسېݩ: ’انسان الي بيلان غۉرشالان خۉدایلار هيچ خۉدای دألدير‘ ديیيپ، فقط اَفِسُس شهرينده دأل، ترسينه، بۆتين آسیا ولایتېندا کؤپ انسانلارې اېناندېرېپ آزدېرانلېغېنې-هم گؤريپ-اشيدیوْنسېݩېز. ۲۷بيزيݩ بۉ صنعديميزه مردميݩ آراسېندا آبرایدان دۆشمک خوْفې باردېر. فقط بۉ خوْف دأل، ترسينه، آت-آبرایلې آرتميس خۉدایېݩ خاناسېنېݩ-هم هيچ ذات بوْلېپ، بۆتين آسیا ولایتېنېݩ و دنیانېݩ سجده ادیوْن خۉدایېنېݩ شهرتي پۉجا چېقېپ بيلار“. ۲۸اوْلار مۉنې اشيدانلرينده، قهر-غضبدان دوْلېپ: ”اَفِسُسېݩ آرتميسي کتتادير!“ ديیيپ غېغېرمانا باشلادېلار. ۲۹شؤديپ، بۆتين شهرده غوْزغالاݩ بوْلدې. مردم پاولۉسېݩ یوْلداشلارې مقدۉنیه ولایتېننان غایۉس بيلان اَرِیستَرخُسې تۉتېپ، اوْلارې تماشا میدانېنا سۆیرأپ گتيردي. ۳۰پاولۉس مردميݩ آراسېنا گيرمکچي بوْلاندا، شاگردلر اوْنې غوْیبرماديلر. ۳۱اوْنېݩ دوْستلارې بوْلان آسیا ولایتېنېݩ حأکملريننن کأبيري-هم پاولۉسا خبر یوْللاپ، تماشا میدانېندا گؤرينمزليگيني خواهش اتديلر. ۳۲تماشا میدانېنداقې مردم غوْزغالاݩ اتدي. اوْلارېݩ هر هایسې بير ذات ديیيپ غېغېریوْرتې. کؤپۆسي نأمه اۆچين اۆیشانليکلريني هم بيلمیوْرتې. ۳۳اوْننان سوْݩ یهۉديلار اسکندر آتلې بير آدم گپلاسين ديیيپ، اوْنې اؤݩه چېقاردېلار. اسکندر اللريني حرکتلانديريپ، جمعیتيݩ اؤݩينده آیتمانا کوْشش اتدي. ۳۴اما مردم اوْنېݩ یهۉديلېغېنې بيلانده، هماسي بيرآغېزدان: ”اَفِسُسېݩ آرتميسي کتتادير!“ ديیيپ، ايکي ساعتلاپ غېغېرېپ دۉردېلار. ۳۵شهروال جمعیتي ايمسيملاشديريپ، شۉرقم ديیدي: ”ای، اَفِسُس مردم! کتته آرتميسيݩ خاناسېنېݩ و آسماننان اينان هیکلينيݩ غوْراغچېسېنېݩ اَفِسُس شهرليگيني کيم بيلمیوْر؟! ۳۶مۉنې هيچ کيم انکأر اديپ بيلمز. شوْنېݩ اۆچين هم ايمسيم بوْلېپ، بيلمادن بير ايش اتمأݩ. ۳۷بۉ آدملار نه خۉدایېمېزېݩ اۆیيني اوْغرۉلېق اتديلر، نه-هم خۉدایېمېزا ديل یتيريپديرلر، اما سيز اوْلارې بۉ یره گتيرديݩيز. ۳۸دماترایيݩ یا-هم اوْنېݩ یانېنداقې اۉستالارېݩ بيرينه دعوالارې بار بوْلسا، قضی‌خانانېݩ ايشيکلري آچېق، اوْل یرده قاضيلار بار. غوْی، بيري-بيرينيݩ عیبلامالارېنې آیدېپ، شوْل یرده عرض اتسينلر. ۳۹باشغا بير چاره گؤرمکچي بوْلساݩېز، اوْندا اوْل قانۉنې جمعلانشيکده چؤزيلماليدير. ۴۰بۉ گۆنکي واقعلار سببلي، بيز غوْزغالاݩ تۉزۉرماقدا عیبلانېپ بيلاريس. بيزده بۉ جمعلانيشيگي آقلاپ بيلجک هيچ بير دليل یوْق“. ۴۱اوْل شۉرقم ديیدي-هم، اۆیشان جمعیتي ايبريپ غوْیبردي.
۱مردميݩ غالمغالې یاتاننان سوْݩ، پاولۉس شاگردلري یانېنا چاغېرېپ، اوْلارا نصيحت اتدي. سوْݩ اوْلار بيلان خوْشلاشېپ، مقدۉنیه ولایتا اۉورادې. ۲اوْل داش-تؤواراکلري آیلانېپ، ايمانلېلار بيلان گپلاشيپ، اوْلارا گؤوۆنيک بردي. سوْݩ اوْل یۉنان ولایتا گلدي. ۳اوْل یرده اۆچ آیلاپ غالدې. سوْݩ سۉریه ولایتا کيشتيلي گيتمکچي بوْلاندا، یهۉديلارېݩ اؤزينه ضد دۉزاق غۉرانلېغېنې بيليپ، مقدۉنیه ولایتېݩ اۆستي بيلان اېزېنا گيتمک قرارېنا گلدي. ۴بريیا شهردن پيرروْسېݩ اوْغلې سوْپاتر، تَسالوْنيکي شهردن اَرِیستَرخُس بيلان سقوْند، دِربِه شهردن غایۉس هم تيمۉتاۉس، شۉرقم هم آسیا ولایتېننان تیخیکاس بيلان تروْفېم داݩې اوْنېݩ بيلان بيله گيتديلر. ۵بۉلار اؤݩنن گيديپ، ترۉآس شهرده بيزه غاراشدېلار. ۶بيز هم فطير هایدېننان سوْݩ فيليپي شهردن کيشتي بيلان یوْلا دۆشديک. بأش گۆنده اوْلارېݩ یانېنا – ترۉآس شهره گليپ یتديک. اوْل یرده یتدي گۆن بوْلدېق.
۷هفتأنيݩ بيرينجي گۆني بيله نان ايیمأنه جمعلانيشديک. پاولۉس ارتاسي گۆن یوْلا دۆشمکچيتي، شوْنېݩ اۆچين گيجه یارېما چنلي گپلادي. ۸بيزيݩ جمعلانيشان یوْقارې غاتداقې اتاغېمېزدا کؤپ چېرا یانېپ دۉرتې. ۹یوتۉق آتلې بير یاش یيگيت پنجراده اوْتېرتې. پاولۉس گۆررۆݩيني کأن دوام ادیوْرقا، یوتۉغې اۉخې باسېپ، اۆچۆنجي غاتدان آشاق دۆشدي. اوْنې بارېپ گؤرانلرينده، اوْل جان بران اکان. ۱۰پاولۉس آشاق دۆشيپ، یيگيديݩ اۆستينه اݩيلدي و اوْنې غۉجاقلاپ: ”غایغې اتمأݩ، اوْل ديري!“ ديیدي. ۱۱اوْننان سوْݩ ینه یوْقارې چېقېپ، بيله نان ايیدي و اوْلار بيلان داݩ آتیوْنچا گۆررۆݩ اتدي. سوْݩ بوْلسا یوْلا دۆشدي. ۱۲اوْلار یاݩقې یيگيديݩ ديريليگينه گؤوۆنيک آلېپ، اوْنې اۆیينه ساغ-سلامت گتيرديلر.
۱۳پاولۉس آسوْس شهرينه پیاده گيتمک قرارېنا گلدي. بۆیلاکيلريميز بوْلسا کيشتأ منيپ گيتديک. بيز اوْل یرده پاولۉسې آلمالېتېق. مۉنې بيزه اوْنېݩ اؤزي شۉرقم تابشېرېپتې. ۱۴پاولۉس آسوْس شهرده بيزه غوْشېلدې. اوْننان سوْݩ بيز اوْنې آلېپ، ميتيلينه شهرينه طرف یوْلا دۆشديک. ۱۵اوْل یردن کيشتي بيلان گيديپ، ارتاسي خيیوْس جزيراسينيݩ غوْلایېنا یتديک. بير گۆننن سوْݩ بوْلسا ساموْس جزيرأ اؤتيپ، اوْنېݩ ارتاسي هم ميليتوْس جزيرأ بارېپ یتديک. ۱۶پاولۉس آسیا ولایتېندا وقتېنې یيتيرمزليک اۆچين، اَفِسُس شهريݩ غاپدالېننان اؤتيپ گيتمگي یۆراگينه دۆودي. اوْل اۉرشليم شهره یتمأنه غېسدانیوْرتې، سببي اللينجي گۆن هایدې اوْل یرده بوْلماق ايسلایوْرتې.
۱۷پاولۉس ميليتوْس شهردن اَفِسُس شهره آدم ايبريپ، کليسانېݩ یاشۉلۉلارېنې یانېنا چاغېرتدې. ۱۸کتتالر پاولۉسېݩ یانېنا گلانلرينده، اوْلارا شۉرقم ديیدي: ”منيݩ آسیا ولایتېنا گلان بيرينجي گۆنيمنن بأري سيزيݩ یانېݩېزدا نأهيلي یاشانلېغېمې اؤزيݩيز بيلیوْنسېݩېز. ۱۹من حرمت گؤرکازيپ، کؤپ گؤزیاش دؤکيپ، اربابا خدمت اتديم. یهۉديلارېݩ ضديمه ادیوْن دۉزاقلارېنا و سېناقلارېنا دۉچار بوْلدېم. ۲۰فایدالې بوْلان ذاتلارېݩ هيچ بيريني سيزدن غایغېرمادېم. اۆیمه-اۆی، جمعیتلره آیلانېپ، هماسيني سيزه آچېق-آچېق تبليغ اتديم. ۲۱من یهۉديلارېݩ-هم، یۉنانيلارېݩ-هم تۉبه اديپ، خۉدایا دوْلانمانا و اربابېمېز عيسی مسيحه ايمان گتيرمأنه چاغېردېم. ۲۲ايندي بوْلسا مقدس رۉحا بوْیۉن اݩيپ، اۉرشليم شهره گيدیوْرېن. اوْل یرده باشېما نأمالريݩ گلجگيني بيلام یوْق. ۲۳اما مقدس رۉح ماݩا هر شهرده زنجيرلره و مشکللره دۉچار بوْلجاقلېغېمې اخطار بریوْر. ۲۴اما جانېمې اؤزيم اۆچين قيمتلې حسابلامیوْرېن. من فقط پيگانېݩ آخرېنا یتمک و اربابېمېز عيسانېݩ تابشېران ايشيني عمله آشېرماق ايسلایوْرېن. بۉ ايش خۉدایېݩ مرحمتي باراداقې خوْش خبرا شاهدلېق برمکدير. ۲۵من آراݩېزدا بوْلېپ، خۉدایېݩ پادشالېغېنې تبليغ اتديم. ايندي سيزيݩ هيچ بيريݩيزيݩ مۉننان سوْݩ مني گؤرماجکليگيݩيزي بيلیوْرېن. ۲۶شوْنېݩ اۆچين بۉ گۆن سيزه شۉنې آیدیوْرېن: من هيچ کيميݩ غانېنا جوابکأر دألديرين. ۲۷سببي من خۉدایېݩ همه ايسلاگيني سيزه تبليغ اتمکدن بوْیۉن توْولامادېم. ۲۸اؤزيݩيزه و خۉدایېݩ سۆرۆسينه گؤز-غۉلاق بوْلېݩ. مقدس رۉح سيزي خۉدایېݩ کليساسېنا چوْپانچېلېغا بللادي. اوْل بۉ کليسانې اؤز غانې بيلان ساتېن آلدې. ۲۹من گيدانيمنن سوْݩ، آراݩېزا وحشي مؤجاکلريݩ گلجگيني بيلیوْرېن. اوْلار سۆرۆني آیاپ غوْیمازلار. ۳۰حتّیٰ اؤز آراݩېزدان کأبير آدملار چېقېپ، شاگردلري اېزېنا ايیارتديرجک بوْلېپ، حقيقتې یوْیارلار. ۳۱شوْنېݩ اۆچين هۉشیار بوْلېݩ. اۆچ یېللاپ گيجه-گۆنديز گؤزیاشلارېم بيلان هر بيريݩيزه هميشه نصيحت ادانيمي یادېݩېزدا ساقلاݩ. ۳۲ايندي بوْلسا من سيزي خۉدایا و اوْنېݩ مرحمتيني بيلديران سؤزينه تابشېریوْرېن. بۉ سؤز سيزه گۆیچ-قدرت برار. خۉدایېݩ مقدس مردمي بيلان بيرليکده خۉدایېݩ ميراثېنې آلارسېݩېز. ۳۳من هيچ کيميݩ آلتېن-کۆمشينه یا-هم اگينباشېنا گؤز تيکماديم. ۳۴سيز منيݩ اؤزيميݩ و یوْلداشلارېمېݩ گراک ذاتلارې اۆچين، اؤز اللريم بيلان ايشلاديم. ۳۵شوْل زحمت آرقالې، محتاجلېق چکیوْنلارا کمک اتمکده من سيزه گؤرالده گؤرکازديم. اربابېمېز عيسانېݩ خۉد اؤزينيݩ: ’برمک آلماقدان حاص کؤپ برکت گتيریوْر‘ ديیان سؤزلريني یادېݩېزدا ساقلاݩ“.
۳۶پاولۉس سؤزيني تۆکاداننن سوْݩ، دېزا چؤکيپ، اوْلارېݩ هماسي بيلان بيرليکده خۉدایا دعا-ديلاگ اتدي. ۳۷شوْندا اوْلارېݩ هماسي گؤزیاش دؤکيپ، پاولۉسې باغرېنا باسدېلار، اوْنې اوْغشادېلار. ۳۸پاولۉسېݩ: ”ايندي مني هيچ حاچان گؤرمارسيݩيز“ ديیان سؤزلري اوْلارې کأن جگرخۉن ادیوْرتې. سوْݩ اوْلار اوْنې کيشتأ چنلي اۉوراتدېلار.
۱بيز اوْلار بيلان خوْشلاشېپ، کيشتيده گؤني قاس جزيرأ گلديک. ارتاسي گۆن روْدوْس جزيرأ، اوْل یردن هم پاتارا شهره گلديک. ۲اوْننان سوْݩ فینیقیه ولایتا باریوْن بير کيشتي تاپېپ منديک و دریا چېقدېق. ۳قِپرِس جزيرأ غوْلایلانېمېزدا، اوْنېݩ الاريسيننن اؤتيپ، سۉریه ولایتا طرف گيتديک. سوْݩ صۉر شهره بارېپ یتديک، سببي کيشتي شوْل یرده یۆکيني دۆشۆرماليتي. ۴بيز شاگردلري تاپېپ، اوْل یرده یتدي گۆن غالدېق. شاگردلر مقدس رۉحېݩ الهامې بيلان پاولۉسا اۉرشليم شهره گيتمالي دألليگيني آیتدېلار. ۵بيزيݩ وقتېمېز دوْلاندا، ینه یوْلا دۆشيپ، سفرېمېزې دوام اتديرديک. ايمانلېلارېݩ هماسي، عیاللارې و فرزندلري بيلان بيله شهريݩ داشېنا چنلي بيزي اۉوراتدې. اوْننان سوْݩ دریانېݩ غېراسېندا دېزا چؤکيپ، خۉدایا دعا-ديلاگ اتديک. ۶بيري-بيريميز بيلان خوْشلاشانېمېزدان سوْݩ، کيشتأ منديک. اوْلار هم اۆیلرينه پس گيتديلر.
۷بيز سفرېمېزې صۉر شهردن دوام اتديريپ، پتوْلمای شهرينه گلديک. اوْل یردأکي دوْغانلارې گؤرمأنه بارېپ، بير گۆن اوْلارېݩ یانېندا غالدېق. ۸ارتاسي گۆن بيز یوْلا دۆشيپ، قَیصریه شهره گلديک و خوْش خبرچې فيليپيݩ اۆیينده غالدېق. اوْل یتدي کمکچينيݩ بيريتي. ۹فيليپيݩ طوْی اتماديک تؤرت غېزې بارتې و اوْلار پیغمبرليک ادیوْرتېلار.
۱۰بيز اوْل یرده کأن گۆن بوْلانېمېزدان سوْݩ، یهۉدیادان آغاپ آتلې پیغمبر گلدي. ۱۱اوْل بيزيݩ یانېمېزا گليپ، پاولۉسېݩ غۉشاغېنې آلدې-هم، اؤز ال-آیاغېنې داݩېپ: ”مقدس رۉح شۉرقم ديییوْر: ’اۉرشليم شهردأکي یهۉديلار شۉ غۉشاغېݩ ايیاسيني شۉرقم داݩېپ، بی‌گانه ملتلريݩ الينه تابشېرارلار‘“ ديیدي. ۱۲مۉنې اشيدانيميزده، بيز-هم، اوْل یرده یاشایوْنلار-هم اۉرشليم شهره گيتمزليگي اۆچين پاولۉسا یالباردېق. ۱۳پاولۉس: ”نأمه اۆچين آغلاشېپ، منيݩ یۆراگيمي آغېردیوْرسېݩېز؟ من اۉرشليم شهرده فقط ال-آیاغېمېݩ داݩېلماغېنا دأل، ترسينه، اربابېمېز عيسانېݩ آدې اۆچين اؤلمأنه-هم تیار“ ديیيپ جواب بردي. ۱۴اوْنې قناعت بريپ بيلمأنيميزدن سوْݩ بيز: ”غوْی، اربابېݩ ايسلاگي بوْلسېن!“ ديیيپ ايمسيم بوْلدېق.
۱۵شوْل گۆنلردن سوْݩ غوْشلارېمېزې داݩېپ، اۉرشليم شهره یوْلا دۆشديک. ۱۶قَیصریه شهردن شاگردلريݩ بيرنأچاسي هم بيزيݩ بيلان بيله گيتديلر. اوْلار بيزي ميناسوْن ديیان آدمېݩ اۆیينه گتيرديلر. بيز اوْنېݩقېدا غالمالېتېق. ميناسوْن قِپرِس جزيرادن بوْلېپ، بيرينجي شاگردلريݩ بيريتي.
۱۷ اۉرشليمه گلانيميزده، دوْغانلار بيزي شادلېق بيلان مهمان آلدېلار. ۱۸ارتاسي پاولۉس بيزيݩ بيلان بيرليکده یعقۉبې گؤرمأنه باردې. اۉرشليم شهردأکي کليسانېݩ همه یاشۉلۉلارې-هم شوْل یرداتيلر. ۱۹پاولۉس اوْلار بيلان سلاملاشاننان سوْݩ، اؤز خدمتې آرقالې خۉدایېݩ بی‌گانه ملتلريݩ آراسېندا ادان ايشلريني بير-بيردن گۆررۆݩ بردي. ۲۰اوْلار مۉنې اشيديپ، خۉدایې شهرتلانديرديلر. سوْݩ پاولۉسا شۉرقم ديیديلر: ”گؤریوْنېݩې یانې، دوْغان، یهۉديلارېݩ آراسېندا مۆݩلرچأ ايمانلې بار. اوْلارېݩ هماسي-هم شریعته اؤزلريني یۆراکدن باغېش ادانلر. ۲۱اوْلارېݩ اشيديشينه وره، سن بی‌گانه ملتلريݩ آراسېندا یاشایوْن یهۉديلارېݩ هماسينه مۉسانېݩ شریعتيننن دؤنمکليگي، چاغالارېنې سنتلامزليگي، و رسم-رواجلارېنې اتمالي دألليگيني اؤورادیوْرمېشېݩ. ۲۲ايندي نأمه اتمالي؟ سنيݩ گلانيݩي اوْلار حکماً اشيدارلر. ۲۳شوْنېݩ اۆچين بيزيݩ آیتجاق ذاتلارېمېزې یرينه یتير. آرامېزدا خۉدایا قسم ايچيپ، وعده بران تؤرت آدم بار. ۲۴شوْل آدملارې یانېݩا آل-هم، اوْلار بيلان بيله پأکلانمه دستۉرېنا غوْشېل و اوْلارېݩ ساچ سېردېرمالارېنېݩ خرجلارېنې سن بر. شوْنېݩ اۆچين، همالر سن حقدا آیدېلان مېش-مېش گۆررۆݩلريݩ یالانلېغېنې، سنيݩ-هم مۉسانېݩ شریعتينه وره یاشایوْنلېغېݩې بيلارلر. ۲۵ايمان گتيران بی‌گانه ملتلر حقدا آیدانېمېزدا بوْلسا، بيز بللي بير قرارا گليپ، اوْلارا بیراِییَم: ’یالان خۉدایلارا هؤدۆرلانان قربانلېق گؤشيني ايیمکدن، زنادان، داماغې بوْغېلان حیوانېݩ گؤشيننن و غانېننان داش دۉرېݩ‘ ديیيپ یازېلان خطې یوْللاپتېق“.
۲۶ارتاسي گۆن پاولۉس یاݩقې آدملارې یانېنا آلېپ، اوْلار بيلان بيله اؤزيني پأکلادي. اوْننان سوْݩ اوْل عبادت‌خانه گيريپ، پأکلانيش گۆنلرينيݩ حاچان غۉتارجاقلېغېنې و اوْلارېݩ هر بيري اۆچين حاچان صدقه برجکليگيني اعلان اتدي.
۲۷بللانيلان یتدي گۆن دوْلېپ باریوْرتې. آسیا ولایتېننان گلان یهۉديلار پاولۉسې عبادت‌خانادا گؤرديلر. اوْلار همه مردمي اؤجۆکديريپ، اوْنې تۉتدېلار. ۲۸اوْلار: ”ای، اسرائیل مردمي! کمک اديݩ! بۉ آدم همه یرده بيزيݩ مردميميزه، مۉسانېݩ بيزه بران شریعتينه، عبادت‌خانامېزا ضد همالره ترس ساپاق بریوْر. مۉنېݩ اۆستسينه-هم، یۉنانيلارې عبادت‌خانا گتيريپ، بۉ مقدس یري حراما چېقاردې“ ديیيپ غېغېردېلار. ۲۹بۉرقم ديیمکلرينيݩ سببي، مۉننان اؤݩ اَفِسُس شهردن بوْلان تروْفېمې شهرده پاولۉس بيلان بيله گؤريپتيلر و پاولۉس اوْنې-هم عبادت‌خانا گتيراندير فکر ادیوْرتېلار.
۳۰بۆتين شهر آیاغا غالدې. همه طرفدان چاپالاشېپ گلان مردم بيرلاشدي-هم، پاولۉسې تۉتېپ، عبادت‌خانادان داشارې سۆیرادي. شوْبادا هم عبادت‌خانانېݩ ايشيکلري یاپېلدې. ۳۱پاولۉسې اؤلديرجک بوْلېپ دۉرقالار، رۉم شهريݩ قۉماندانېنا بۆتين اۉرشليم شهريݩ آیاغا غالانلېغې باراداقې خبر گليپ غوْوۉشدې. ۳۲قۉماندان درراو صاحب‌منصبلريني و عسکرلريني آلېپ، مردميݩ اۆستينه تيز گلدي. اوْلار قۉماندان بيلان عسکرلري گؤرانلرينده، پاولۉسې ینچمگي بس اتديلر. ۳۳شوْل وقت قۉماندان غوْلای گليپ، پاولۉسې تۉتدې و غوْشا زنجيرلر بيلان داݩماغې بۉیۉردې. سوْݩ اوْل: ”بۉ آدم کيم؟ اوْل نأمه اتدي؟“ ديیيپ سوْرادې. ۳۴هر کيم بير ذات ديیيپ غېغېردې. غالمغالدان یاݩا قۉماندان نأمه بوْلانېنې آنېق بيلمادي. شوْنېݩ اۆچين اوْل پاولۉسې قلعا أکيتمگي بۉیۉردې. ۳۵پاولۉس باسمانچاغا گلانده، جمعیت اوْنې غېسېپ-غوْورېپ باریوْرتې. شوْنېݩ اۆچين عسکرلر اوْنې گؤتاريپ أکيتمالي بوْلدېلار. ۳۶جمعیت اوْنېݩ اېزېنا دۆشيپ: ”اؤلديريݩ اوْنې!“ ديیيپ غېغېرېشیوْرتې.
۳۷عسکرلر پاولۉسې قلعانېݩ ايچينه آلېپ گيرانلرينده، اوْل قۉماندانا: ”سننن بير ذات سوْراپ بيلارينمي؟“ ديیدي. قۉماندان حیران غالېپ: ”سن یۉناني ديلي بيلیوْرمېسېݩ؟ ۳۸مۉننان بيرنأچه وقت اؤݩ غوْزغالاݩ تۉزۉرېپ، تؤرت مۆݩ قاتلې چؤله آلېپ چېقان مصرلي سن دألمي؟“ ديیدي. ۳۹پاولۉس: ”من یهۉدي، کيليکيیا ولایتېݩ تارسۉس شهريننن، شوْل مشهۉر شهريݩ وطنداشېدېرېن. ماݩا مردمه سؤز سؤزلامأنه اختیار برمگيݩي خواهش ادیوْرېن“ ديیدي. ۴۰قۉماندان پاولۉسا اجازه برانده، اوْل باسمانچاغېݩ اۆستينده دۉرېپ، مردمه اللريني حرکتلانديردي. انسانلار ايمسيم بوْلاننان سوْݩ، پاولۉس اوْلارا ارامي ديلينده یۆزلانيپ، گپلامأنه باشلادې:
۱”ای، دوْغانلار، آتالار! ايندي منيݩ اؤزيمي آقلاپ آیتجاق سؤزيمه غۉلاق آسېݩ“. ۲انسانلار اوْنېݩ ارامي ديل گپلایوْنلېغېنې اشيديپ، سسلري ايمسيم بوْلدې. پاولۉس سؤزيني دوام اتدي: ۳”من یهۉديدېرېن. کيليکيیا ولایتېݩ تارسۉس شهرينده دنیا گلديم، اما شۉ شهرده اۉلالدېم. بۉ یرده غامالائیلېݩ شاگردي بوْلېپ، آتا-بابالارېمېزېݩ شریعتينيݩ برک رسملرينه وره تعليم آلدېم. بۉ گۆنکي سيزيݩ بوْلېشېݩېز یانې، من-هم خۉدایا کأن اخلاصلېتېم. ۴’عيسانېݩ یوْلې‘ آتلې توْپباقدان بوْلان انسانلارا اؤلۆم خوْفېنې سالېپ اېزارلارتېم. عیال-ارکاک ديیمأن، اليني-آیاغېنې داݩېپ، هماسيني بنديخانا سالارتېم. ۵آیدیوْنلارېمېݩ حقيقتلېغېنې کتته کاهن بيلان همه مجلس تصدیقلاپ بيلار. من حتّیٰ اوْلاردان دمشق شهردأکي یهۉدي دوْغانلارېمېز اۆچين اجازه خطېنې هم آلدېم. اوْلارېݩ اليني-آیاغېنې داݩېپ، اۉرشليم شهره گتيريپ، جزالاندېرماق مقصدې بيلان دمشق شهره طرف یوْلا دۆشديم. ۶گۆنوْرتان وقتې دمشق شهره غوْلایلاپ باریوْرقام، بيردن آسماننان پارلاق گۆیچلي اېشېق داش-تؤواراگيمه یاختې بردي. ۷من یره یېقېلدېم. شوْل وقت: ’شائۉل، شائۉل، نأمه اۆچين سن ماݩا آزار بریوْرسېݩ؟‘ ديیان سسي اشيتديم. ۸من: ’آقام، سن کيم؟‘ ديیيپ سوْرادېم.
اوْل ماݩا: ’من سنيݩ آزار بریوْن ناصرالې عيساݩ‘ ديیيپ جواب بردي. ۹منيݩ یانېمداقېلار شعلأني گؤرديلر، اما منيݩ بيلان گپلاشان سسي اشيتماديلر. ۱۰من: ’یا ارباب! من نأمه اتمالي؟‘ ديیيپ سوْرادېم. اوْل هم ماݩا: ’یريݩنن تۉر-هم، دمشق شهره گيت. نأمه اتماليليگيݩ ساݩا شوْل یرده آیدېلار‘ ديیدي. ۱۱یاݩقې اېشېغېݩ یالقېمېننان یاݩا گؤزلريم کؤر بوْلدې. شوْنېݩ اۆچين یانېمداقې یوْلداشلارېم دمشق شهره مني ايديپ أکيتديلر. ۱۲اوْل یرده حَننانې آتلې بير آدم یاشایوْرتې. اوْل خۉدایدان قوْرقیوْن هم شریعته اطاعت ادیوْنتې. دمشق شهردأکي همه یهۉديلارېݩ آراسېندا کتته حرمتا ايیاتي. ۱۳اوْل منيݩ یانېما گليپ: ’شائۉل دوْغان! غوْی، گؤزلريݩ ینه آچېلسېن!‘ ديیدي. منيݩ گؤزلريم شوْبادا آچېلېپ، اوْنې گؤرديم. ۱۴حَننانې ماݩا: ’آتا-بابالارېمېزېݩ خۉدایې سني سایلادې. اوْل مۉنې اوْنېݩ ايسلاگيني بيلمگيݩ، عيسی مسيحيݩ دوْغرۉلېغېنې گؤريپ، آوازېنې اشيتمگيݩ اۆچين اتدي. ۱۵سن گؤريپ-اشيدانلريݩي همه انسانلارا یایرادېپ، اوْنېݩ اۆچين شاهدلېق برارسيݩ. ۱۶ايندي نأمأ غاراشیوْرسېݩ؟ تۉر، اربابې چاغېرېپ، سۉوا چۆمديريل. گنالارېݩنان پأکلأݩ‘ ديیدي.
۱۷ اۉرشليم شهره پس گليپ، عبادت‌خانادا خۉدایا دعا اديپ اوْتېرقام، ماݩا بير گؤرنۆش عیان بوْلدې. ۱۸من اربابېم عيسانې گؤرديم. اوْل ماݩا: ’تيز بوْل! درراو اۉرشليم شهردن گيت، سببي اوْلار سنيݩ من حقداقې شاهدلېغېݩې قبۉل اتمزلر‘ ديیدي. ۱۹من: ’یا ارباب، اوْلار منيݩ کنيسادن-کنيسه آیلانېپ، ساݩا ايمان گتيرانلري بندي اديپ ینجانيمي یاغشې بيلیوْرلار. ۲۰سنيݩ شاهدېݩ استيفان اؤلديريلانده، من هم شوْل یرداتيم. بۉ ايشي معقۉل گؤريپ، اوْنې اؤلديرانلريݩ کؤیناکلريني ساقلادېم‘ ديیديم. ۲۱اربابېم عيسی ماݩا: ’بار، من سني اۉزاقداقې بی‌گانه ملتلريݩ یانېنا ايبریوْرېن‘ ديیدي“.
۲۲مردم پاولۉسې شۉ یره چنلي ديݩلادي، اما بۉ سؤزي اشيدانلرينده، باتلې سس بيلان: ”بۉ آدمې یر یۆزيننن یوْق اديݩ! اوْل یاشامانا مناسب دأل“ ديیيپ غېغېردې. ۲۳اوْلار غېغېرېشېپ، اگينباشلارېنې چېقارېپ، هوا توْپېر سپديلر. ۲۴شوْندا قۉماندان پاولۉسېݩ قلعا أکيديلمگيني بۉیۉردې. مردميݩ نأمه اۆچين اوْنېݩ اۆستينه غېغېریوْنلېغېنې بيلمک اۆچين، اوْنې غامچېلاپ، سوْراغا چکيلمگيني حکم بردي. ۲۵پاولۉسې غامچېلاماق اۆچين داݩانلارېندا، پاولۉس یانېندا دۉران صاحب‌منصبدن: ”رۉم وطنداشلېغې بوْلېپ هيچ هيلي عیبې یوْق هم بوْلسا، اوْنې غامچېلاماق سيزيݩ شریعتيݩيزه برابر گلیوْرمې؟“ ديیيپ سوْرادې. ۲۶صاحب‌منصب مۉنې اشيديپ، قۉماندانېݩ یانېنا بارېپ: ”نأمه اتجک بوْلیوْرسېݩ؟ بۉ آدم رۉمېݩ وطنداشېدېر“ ديیيپ خبر بردي. ۲۷شوْندا قۉماندان پاولۉسېݩ یانېنا گليپ: ”ماݩا آیت، سن رۉمېݩ وطنداشېمېسېݩ؟“ ديیيپ سوْرادې. اوْل: ”هاوا“ ديیيپ جواب بردي. ۲۸قۉماندان: ”من-هم! اما من بۉ رۉمېݩ وطنداشلېغېنې کؤپ پۉل بريپ ساتېن آلدېم“ ديیدي. پاولۉس: ”من بوْلسا وطنداش بوْلېپ دنیا گلديم“ ديیدي. ۲۹اوْننان سوْراق سوْراجاق بوْلېپ دۉرانلار شوْبادا اوْنېݩ یانېننان چته گيتديلر. قۉماندان هم پاولۉسېݩ رۉم وطنداشلېغېنې بيلانده، اوْنېݩ اليني-آیاغېنې داݩانې اۆچين قوْرقدې.
۳۰قۉماندان ارتاسي گۆن یهۉديلارېݩ پاولۉسې نأماده عیبلایوْنلېقلارېنې بيلمک ايسلادي. شوْنېݩ اۆچين پاولۉسې غوْیبريپ، کتته کاهنلار بيلان یوْقارې شۉرانېݩ جمعلانمگيني بۉیۉردې. اوْننان سوْݩ پاولۉسې اوْلارېݩ حضۉرېنا آلېپ گلدي.
۱پاولۉس یوْقارې شۉرا دقت بيلان غاراپ: ”ای، دوْغانلار! من شۉ گۆنه چنلي خۉدایېݩ اؤݩينده پأک وجدان بيلان یاشادېم“ ديیدي. ۲کتته کاهن حَننانې پاولۉسېݩ یانېندا دۉرانلارا اوْنېݩ آغزېنېݩ اۆستينه اۉرماغې بۉیۉردې. ۳پاولۉس اوْݩا: ”سني خۉدای اۉرار، ای، یۆزي آقلانان ديوار! اؤزيݩ منيݩ اۆستيمنن شریعته وره حکم چېقارماق اۆچين اوْتېرسېݩ، سوْݩ-هم بوْلسا شریعتي بوْزېپ، مني اۉرماغې بۉیۉریوْرسېݩ“ ديیدي. ۴پاولۉسېݩ یانېندا دۉرانلار اوْننان: ”سن نه جرأت بيلان خۉدایېݩ کتته کاهنا ديل یتيریوْرسېݩ؟“ ديیيپ سوْرادېلار. ۵ پاولۉس: ”دوْغانلار، اوْنېݩ کتته کاهنلېغېنې بيلمأنديرين. مقدس یازغېلاردا هم: ’اؤز مردميݩيݩ کتتاسيني لعنتلامه‘ ديیيپ یازېلان“ ديیدي. ۶پاولۉس اوْلارېݩ بير بؤلاگينيݩ صَدۉقيلر، باشغا بير بؤلاگينيݩ-هم فريسيلرليگيني بيليپ: ”ای، دوْغانلار، من فريسي و فريسينيݩ اوْغلېدېرېن. من اؤلۆلريݩ ديرالیوْنلېغېنا اېنانیوْنلېغېم اۆچين حکم اديلیوْرېن!“ ديیيپ، شۉرادا باتلې غېغېردې. ۷پاولۉس بۉ سؤزي آیداننان سوْݩ، فريسيلر بيلان صَدۉقيلريݩ آراسېنا آغزالالېق دۆشيپ، مجلسدأکيلر ايکأ بؤليندي. ۸(صَدۉقيلر ديراليش-هم، فرشته-هم، رۉح-هم یوْق ديییوْرلار. فريسيلر بوْلسا بۉلارېݩ هماسينه اېنانیوْرلار.) ۹شوْنېݩ اۆچين، کتته غالمغال تۉردې. فريسيلريݩ طرفېنې تۉتیوْن کأبير تۉرات کتابېݩ استادلارې یريننن تۉرېپ، کتته دعوا تۉزۉردېلار. اوْلار: ”بيز بۉ آدمدا هيچ هيلي عیب تاپمادېق. اوْنېݩ بيلان بير رۉح یا فرشته گپلاشان بوْلسا نيرادن بيلالي؟“ ديیديلر. ۱۰دعوا-جنجال شۉرقم بير غېزدې، قۉماندان اوْلارېݩ پاولۉسې بؤلاک-بؤلاک ادار ديیيپ قوْرقېپ، عسکرلره گليپ، اوْنې اوْلارېݩ آراسېننان سۆیرأپ چېقارېپ، شهر أکيتمگي بۉیۉردې. ۱۱شوْل گيجه ارباب پاولۉسا گؤرينيپ، اوْݩا: ”مرت بوْل! سن من حقدا اۉرشليم شهرده نأهيلي شاهدلېق بران بوْلساݩ، رۉم شهرده-هم شۉرقم شاهدلېق برماليسيݩ“ ديیدي.
۱۲ارتاسي گۆن کأبير یهۉديلار بيري-بيرلري بيلان ديل بيريکديريپ، پاولۉسې اؤلديریوْنچالار، ايیيپ-ايچمزليگه قسم ايچديلر. ۱۳پاولۉسې اؤلديرجک بوْلانلارېݩ سانې قېرقدان هم کؤپتي. ۱۴اوْلار کتته کاهنلارېݩ و یاشۉلۉلارېݩ یانېنا گليپ: ”بيز پاولۉسې اؤلديریوْنچاق، هيچ ذات ايیيپ-ايچمزليگي قسم ايچديک. ۱۵شوْنېݩ اۆچين، سيز یوْقارې شۉری بيلان بيلاليکده قۉمانداننان پاولۉسې اېزېنا گتيرمگي خواهش اديݩ. اوْل حقداقې معلۉماتلارې اؤورانمک ايسلایوْرېس ديیان بوْلېݩ. پاولۉس بۉ یره گليپ یتمأنکأ، بيز اوْنې یوْلدا اؤلديرمأنه تیار“ ديیديلر.
۱۶اما پاولۉسېݩ یگاني دایېسېنې اؤلديرجک بوْلیوْنېنې اشيديپ، قلعا باردې-هم، مۉنې پاولۉسا خبر بردي. ۱۷پاولۉس هم صاحب‌منصبلريݩ بيريني یانېنا چاغېرېپ: ”بۉ یيگيدي قۉماندانېݩ یانېنا الت. اوْݩا بير ذات اۆچين خبر برمکچي“ ديیدي. ۱۸اوْننان سوْݩ صاحب‌منصب اوْنې آلېپ، قۉماندانېݩ یانېنا گتيردي. اوْݩا: ”بندي بوْلان پاولۉس مني چاغېرېپ، شۉ یيگيدي سنيݩ یانېݩا گتيرمگيمي خواهش اتدي. اوْنېݩ ساݩا آیتجاق ذادې بار اکان“ ديیدي. ۱۹قۉماندان یيگيديݩ اليني تۉتېپ، بير غېرا چکدي-هم، اوْننان: ”سن ماݩا نأمه حقدا خبر برمکچي؟“ ديیيپ سوْرادې. ۲۰اوْل شۉرقم جواب بردي: ”کأبير یهۉديلار پاولۉس حقداقې معلۉماتلارې اؤورانمک بهاناسې بيلان، اوْنې ارتير یوْقارې شۉرا گتيرمگي سننن خواهش اتمک اۆچين نقشه چکديلر. ۲۱اما سن اوْلارېݩ سؤزينه غۉلاق آسما، سببي قېرقدان غوْوراق آدم کمينده گيزلانيپ، پاولۉسا غاراشیوْر. اوْلار پاولۉسې اؤلديریوْنچاق، ايیيپ-ايچماريس ديیيپ قسم ايچيپتيلر. شۉ وقت اوْلار تیار بوْلېپ، سنيݩ امر برمکليگيݩه غاراشیوْرلار“. ۲۲قۉماندان اوْل یيگيدي اۉورادېپ: ”مۉنې ماݩا خبر برانيݩي هيچ کيمه آیتماݩ“ ديیيپ تابشېردې.
۲۳اوْننان سوْݩ قۉماندان صاحب‌منصبلريننن ايکيسيني یانېنا چاغېرېپ: ”آغشام ساعت توْقۉزدا قَیصریه شهره گيتمک اۆچين، ايکي یۆز سانې پیاده عسکر، یتميش سانې آتلې عسکري و ايکي یۆز نیزاچې عسکرلر تیارلاݩ. ۲۴پاولۉسې هم آتا منديريپ أکيديپ، ساغ-امان والي فليکسيݩ یانېنا آلېپ بارېݩ“ ديیيپ بۉیۉردې. ۲۵سوْݩ قۉماندان شۉرقم خط یازدې:
۳۱عسکرلر اؤزلرينه بۉیرېلېشې یانې، پاولۉسې آلېپ، گيجه آنتيپاتريس شهره گتيرديلر. ۳۲ارتاسي گۆن آتلې عسکرلر پاولۉس بيلان بيله یوْللارېنې دوام اتديلر. بۆیلاکي عسکرلر بوْلسا قلعا پس گلديلر. ۳۳آتلې عسکرلر قَیصریه شهره گلانلرينده، خطې والينېݩ الينه غوْوشۉرېپ، پاولۉسې-هم اوْنېݩ الينه تابشېردېلار. ۳۴والي خطې اوْقيپ، پاولۉسېݩ هایسې ولایتدانلېغېنې سوْرادې. پاولۉسېݩ کيليکيیا ولایتدانلېغېنې بيلانده بوْلسا: ۳۵”سني عیبلایوْنلار گلاننن سوْݩ قرار برارين“ ديیدي. سوْݩ پاولۉسېݩ هيرۉديسيݩ قصرېندا گؤز-غۉلاق آستېندا ساقلانمالېلېغې اۆچين بۉیرېق بردي.
۱بأش گۆننن سوْݩ کتته کاهن حَننانې بيرنأچه یاشۉلۉلار و ترتۉل آتلې وکيل بيلان قَیصریه شهره گلدي. اوْلار پاولۉسا ضد شکایتلارېنې واليا یتيرمکچيتيلر ۲-۳پاولۉسې چاغېرېپ گتيرانلرينده، ترتۉل اوْنې عیبلامانا باشلادې: ”کتته فليکس! سنيݩ سایاݩدا بيز کأن وقتدان بأري پاراخاتچېلېقدا یاشایوْرېس. اۉزاقدان گؤرۆجيليگيݩ بيلان مردميميز اۆچين کتته ايشلري عمله آشېردېݩ. بيز مۉنې همه یرده و هميشه چۉݩݩۉر منتدارلېق بيلان تصدیقلایوْرېس. ۴من سنيݩ کؤپ وقتېݩې آلماقچې دأل. اؤز محرمليگيݩ بيلان بيزيݩ کلته خبرېمېزا غۉلاق آسماغېݩې خواهش ادیوْرېن. ۵بيز بۉ آدمېݩ دنیاداقې همه یهۉديلارېݩ آراسېندا غوْزغالاݩ تۉزۉریوْن بير فتناچيليگينه گؤز یتيرديک. اوْل ناصره توْپباغېنېݩ کتتاسي. ۶-۸اوْل حتّیٰ عبادت‌خانانې-هم حراما چېقارمانا سېنانېشدې. سنيݩ اؤزيݩ هم بۉ آدمې سوْراق سوْراپ، بيزيݩ اوْنې نأمه اۆچين عیبلایوْنلېغېمېزې بيلارسيݩ“.
۹اوْل یردأکي یهۉديلار هم آیدېلانلارېݩ دوْغرۉلېغېنې تصدیقلادېلار.
۱۰والي پاولۉسا گپلأبر ديیيپ اشارت اداننن سوْݩ، اوْل گپلامأنه باشلادې: ”سنيݩ کؤپ یېللاردان بأري بۉ ملتيݩ اۆستيننن قاضيلېق ادیوْنلېغېݩې بيلیوْرېن. شوْنېݩ اۆچين اؤزيمي سنيݩ حضۉرېݩدا غوْرېیوْنلېغېما کأن بگانیوْرېن. ۱۱خۉدایا سجده اتمک اۆچين اۉرشليم شهره بارانېما اوْنکي گۆننن کؤپ بوْلمانلېغېنې اؤزيݩ هم تصدیقلاپ بيلارسيݩ. ۱۲بۉ آدملاردان هيچ بيري منيݩ عبادت‌خانادا بيري بيلان جدللاشانيمي، کنيسالرده و یا شهرده غوْزغالاݩ تۉزۉرانېمې گؤران دألدير. ۱۳اوْلار ماݩا ادیوْن تهمتلريني ساݩا ثابت اديپ بيلمزلر. ۱۴اما ساݩا شۉنې اقرار ادیوْرېن: اوْلارېݩ ’یالان تعليمات‘ ديیان ’عيسانېݩ یوْلې‘ توْپباغېنېݩ بيريديرين. من آتا-بابالارېمېزېݩ خۉدایېنا سجده ادیوْرېن. تۉراتدا و پیغمبرلريݩ یازغېلارېندا یازېلان هر بير سؤزه اېنانیوْرېن. ۱۵عین بۉ انسانلار یانې، من هم دوْغرۉلارېݩ-هم، گناهکارلارېݩ-هم اؤلۆمنن ديرالجکليگينه خۉدایا اميد باغلایوْرېن. ۱۶شوْنېݩ اۆچين هم خۉدایېݩ و انسانلارېݩ اؤݩينده وجدانېمې هميشه پأک ساقلامانا کوْشش ادیوْرېن. ۱۷منيݩ اۉرشليم شهرده بوْلمانېما کأن یېل بوْلدې. ايندي بوْلسا مردميميݩ غريبلارېنا صدقه برمک و قربانلېق هؤدۆرلامک اۆچين اوْل یره گلديم. ۱۸بۉ ذاتلار بيلان مشغۉللانیوْرقام، اوْلار مني عبادت‌خانادا گؤرديلر. من پأکلانيش دستۉرېنې برجای ادیوْرتېم، یانېمدا هيچ هيلي جمعیت-هم، غوْزغالاݩ-هم یوْقتې. ۱۹مني اوْل یرده گؤرانلر آسیا ولایتېننان گلان کأبير یهۉديلارتې. اوْلارېݩ ماݩا ضد شکایتلارې بار بوْلسا، اوْلارېݩ اؤزلرينيݩ شۉ یره گليپ، مني سنيݩ حضۉرېݩدا عیبلاماقلارې گراکدير. ۲۰یا-هم بۉ یردأکيلر یوْقارې شۉرانېݩ اؤݩينده دۉرانېمدا، مننن نأمه جنایت تاپانلېقلارېنې، غوْی، آیتسېنلار. ۲۱اوْلارېݩ اؤݩينده دۉرېپ، بلند سس بيلان: ’اؤلۆلر ديرالیوْر ديیانيم اۆچين بۉ گۆن سيزيݩ اؤݩيݩيزده حکم اديلیوْرېن‘ ديیديم. مۉننان باشغا منيݩ نأمه عیبېم بار؟“
۲۲”عيسانېݩ یوْلې“ آتلې توْپباق دوْغرۉسېندا حاص دقيق معلۉماتې بوْلان فليکس ايشي سوْݩا غوْیېپ: ”دعواݩېز حقدا قۉماندان ليسيیاس گلاننن سوْݩ قرار چېقارارېن“ ديیدي. ۲۳فليکس اوْل یردأکي صاحب‌منصبه پاولۉسې گؤز آستېندا ساقلاماغې، اما اوْݩا بيرآزراق آزادلېق برمگي، اوْݩا کمک اتجک دوْستلارېنا اجازه برمگي بۉیۉردې. ۲۴بيرنأچه گۆننن سوْݩ بوْلسا، فليکس اؤز یهۉدي عیالې درۉسيللا بيلان گلدي-هم، پاولۉسې چاغېرتدې و عيسی مسيحه بوْلان ايمان حقداقې اوْنېݩ گۆررۆݩلريني ديݩلادي. ۲۵پاولۉس دوْغرۉلېق، پرهيزکارلېق هم گلجک حکم حقدا گپلأنينده، فليکس قوْرقېپ، اوْݩا: ”شيپيلأليکچأ گيت. فرصت گلانده، ینه سني چاغېردارېن“ ديیدي. ۲۶شۉرقم هم، فليکس پاولۉسدان رشوت تاما اديپ، اوْنې تيز-تيزدن چاغېردېپ، اوْنېݩ بيلان گپلاشیوْرتې. ۲۷آرادان ايکي یېل اؤتاننن سوْݩ، فليکسيݩ یرينه پوْرقيی فستۉس والي بوْلدې. فليکس یهۉديلارېݩ گؤونيني تاپماق اۆچين، پاولۉسې بنديخانادا غوْیدې.
۱فستۉس ولایتېݩ واليسې بوْلاننان اۆچ گۆن سوْݩ، قَیصریه شهردن اۉرشليم شهره گيتدي. ۲اوْل یرده کتته کاهنلار بيلان یهۉدي کتتالري فستۉسا پاولۉسېݩ اۆستيننن شکایت اتديلر. ۳فستۉسدان اؤزلرينه بير یاغشېلېق اتمگيني سوْراپ، پاولۉسې اۉرشليم شهره گتيرمگي اۆچين یالباردېلار. اصلیندا اوْلار کمين تۉتېپ، یوْلدا پاولۉسې اؤلديرمگيݩ نيّتينداتيلر. ۴فستۉس اوْلارا شۉرقم جواب بردي: ”پاولۉس قَیصریه شهرده بنديخانادا. من هم درراو اوْل یره گيتجک. ۵اگر پاولۉس بير یامان ايش ادان بوْلسا، غوْی، آراݩېزداقې کتتالر منيݩ بيلان بيله بارېپ، اوْنې عیبلاسېنلار“.
۶فستۉس اوْلارېݩ یانېندا سکيز و یا اوْن گۆن بوْلېپ، قَیصریه شهره پس گيتدي. ارتاسي گۆن اوْل قاضيلېق چوْکيسېنا چېقېپ، پاولۉسېݩ گتيريلمگيني بۉیۉردې. ۷پاولۉس ايچاري گيرانده، اۉرشليم شهردن گلان یهۉديلار اوْنېݩ داشېنا اۆیشيپ، کؤپ آغېر تهمتلر اديپ، اوْنې عیبلاپ باشلادېلار. اما اؤز عیبلامالارېنې ثابت اديپ بيلماديلر. ۸پاولۉس اؤزيني غوْرېپ: ”من یهۉديلارېݩ شریعتينه-هم، عبادت‌خانا-هم، قَیصر پادشا-هم ضد گناه اتماديم“ ديیدي. ۹فستۉس یهۉديلارېݩ گؤونيننن تۉرماق اۆچين، پاولۉسدان: ”اۉرشليم شهره گيديپ، شوْل یرده بۉ اۆچين اؤزيݩه قاضيلېق اديلمگيني ايسلایوْرسېݩمې؟“ ديیيپ سوْرادې. ۱۰اما پاولۉس: ”من قَیصر پادشانېݩ قاضيلېق چوْکيسېنېݩ اؤݩينده دۉرېن. ماݩا شۉ یرده قاضيلېق اديلماليدير. من یهۉديلارا ضد هيچ بير یامانلېق ادان دألديرين. مۉنې سنيݩ اؤزيݩ هم یاغشې بيلیوْنسېݩ. ۱۱من یامانلېق ادان بوْلسام یا-هم اؤلۆمه لایق بير ايش ادان بوْلسام، اؤلۆمنن غاچمیوْرېن. اگر بۉ انسانلارېݩ ماݩا ضد عیبلامالارې یالان بوْلسا، مني اوْلارېݩ الينه تابشېرمانا هيچ کيميݩ حقې یوْقدېر. منيݩ دعوامې یتيشماسينه قَیصر پادشادان خواهش ادیوْرېن“ ديیدي.
۱۲اوْننان سوْݩ فستۉس مجلسدأکيلر بيلان مصلحتلاشېپ: ”دعواݩې قَیصر پادشادان یتيشماسي اۆچين خواهش اديپتيݩ، قَیصر پادشانېݩ یانېنا-هم گيدارسيݩ“ ديیدي.
۱۳بيرنأچه گۆن اؤتاننن سوْݩ، آگْریپاس پادشاه اؤز اۉیاسې برنيک بيلان فستۉسې غۉتلاماق اۆچين، قَیصریه شهره گلدي. ۱۴اوْلار کؤپ وقت اوْل یرده غالانلارېننان سوْݩ، فستۉس پاولۉسېݩ ايشيني پادشا گۆررۆݩ بردي: ”فليکسيݩ بندي اديپ غوْیان بير آدمې بار. ۱۵من اۉرشليم شهرداکأم، یهۉديلارېݩ کتته کاهنلارې، یاشۉلۉلارې اوْنېݩ اۆستيننن شکایت اديپ، اوْنې جزالاندېرماغېمې خواهش اتديلر. ۱۶من اوْلارا: ’رۉملېلارېݩ رسمي بوْیۉنچا هيچ کيم سوْراق اديلمزدن جزالاندېرماق اۆچين شکایتچېنېݩ الينه تابشېرېلمیوْر. عیبلانیوْنې شکایتچېلارې بيلان یۆزلاشديريپ، اوْݩا یۆکلانیوْن عیب اۆچين اؤزيني غوْرېمانا اجازه بريلیوْر‘ ديیيپ جواب برديم. ۱۷عیبلایوْنلار بۉ یره اۆیشانلرينده بوْلسا، من وقتې الدن برمأن، ارتاسي گۆن قاضيلېق چوْکيسېنا چېقېپ، پاولۉسېݩ گتيريلمگيني بۉیۉردېم. ۱۸اما اوْنېݩ ضدينه گپلأن شکایتچېلار اوْݩا منيݩ غاراشان عیبلارېمېݩ هيچ بيري بوْلمادې. ۱۹مۉݩا دراک اوْلارېݩ اؤز دينلري هم بير عيسی آتلې اؤليپ گيدان، اما پاولۉسېݩ ديري ديییوْن آدمې اۆچين جنجاللارې بار اکان. ۲۰من بۉ مسئلأني نأهيلي چؤزسامکأم ديیيپ آغېر یاغدایا دۆشديم. پاولۉسدان اۉرشليم شهره گيديپ، اوْل یرده بۉ ذاتلار اۆچين اؤزينه قاضيلېق اديلمگينه راضېلېغېنې یا-هم دألليگيني سوْرادېم. ۲۱اما پاولۉس دعواسېنې قَیصر پادشانېݩ چؤزمگيني، اوْݩا چنلي بنديخانادا بوْلماغېنې ايسلادي. شوْنېݩ اۆچين اوْنې قَیصر پادشانېݩ یانېنا یوْللایوْنچام، بنديخانادا ساقلاماغې بۉیۉردېم“.
۲۲آگْریپاس فستۉسا: ”من هم شوْل آدمېݩ گۆررۆݩيني ديݩلامک ايسلایوْرېن“ ديیدي. فستۉس هم: ”اوْنې ارتير ديݩلأرسيݩ“ ديیدي.
۲۳ارتاسي گۆن آگْریپاس و برنيک اؤزلريني بزأپ گليپ، قۉماندانلاردېر شهريݩ کتته انسانلارې بيلان بيرليکده مجلس اتاغېنا گيرديلر. فستۉسېݩ بۉیرېغې بوْیۉنچا پاولۉسې گتيرديلر. ۲۴فستۉس شۉرقم ديیدي: ”ای، پادشاه آگْریپاس و بۉ یردأکي همه جنابلار! سيز بۉ آدمې گؤریوْرسېݩېزمې؟ اۉرشليم شهردأکي و بۉ یردأکي همه یهۉديلار اوْنېݩ اۆستيننن ماݩا شکایت اديپ: ’اوْل مۉننان سۆشيک یاشامالې دأل!‘ ديیيپ غېغېرېشدېلار. ۲۵اما منيݩ فکريمچأ، اوْل اؤلۆمه لایق ايش اتمأندير. اما اؤز دعواسېنا یتيشماسينه قَیصر پادشادان خواهش ادانليگي اۆچين، اوْنې رۉم شهره یوْللاماق قرارېنا گلديم. ۲۶اوْل حقدا اربابا یازار یانې بللي بير ذادېم یوْق. شوْنېݩ اۆچين-هم اوْنې سيزيݩ حضۉرېݩېزا — مخصۉصاً-هم، ای، آگْریپاس پادشاه، سنيݩ حضۉرېݩا — چېقاردېم. بۉ مسئلأ گؤزلأنيميزدن سوْݩ، مۉنېݩ نتيجاسينده بير ذاتلار تاپېپ یازېپ بيلارين. ۲۷سببي بندأ ضد یۆکلانیوْن عیبلامالارې گؤرکازمزدن، اوْنې قَیصر پادشانېݩ یانېنا یوْللاماقلېق ماݩا یالایې گؤرينیوْر“.
۱آگْریپاس پاولۉسا: ”اؤزيݩي غوْرېماق اۆچين، گپلأپ بيلارسيݩ“ ديیدي. سوْݩ پاولۉس اللريني حرکتلانديريپ، اؤزيني غوْرېمانا باشلادې: ۲”ای، آگْریپاس پادشاه! یهۉديلارېݩ ماݩا ادیوْن همه عیبلامالارېننان اؤزيمي غوْرېپ، بۉ گۆن سنيݩ اؤݩيݩده چېقېپ دۉرانېم اۆچين، من اؤزيمي بختلې ديییوْرېن. ۳سن-هم یهۉديلارېݩ همه رسم-رواجلارېننان، آغزالالېقلارېننان یاغشې باش چېقاریوْرسېݩ. شوْنېݩ اۆچين هم مني صبرلېلېق بيلان ديݩلامگيݩي خواهش ادیوْرېن. ۴یاشلېغېمنان باشلاپ، ايلکي اؤز مردميميݩ آراسېندا، شۉرقم هم اۉرشليم شهرده اؤتۆران گۆنلريمي همه یهۉديلار بيلیوْندېرلار. ۵اوْلار مني کؤپ وقتدان بأري تانېیوْرلار. اگر ايسلاسالر، ماݩا دينيميزيݩ ايݩ برک توْپباغې بوْیۉنچا فريسي بوْلېپ یاشانلېغېما شاهدلېق بريپ بيلارلر. ۶عین شۉ وقت هم خۉدایېݩ آتا-بابالارېمېزا بران وعداسينه اميد باغلایوْنلېغېم اۆچين قضی‌خانادا بوْلیوْرېن. ۷حقيقتدا، مردميميزيݩ اوْنکي تيراسي گيجه-گۆنديز خۉدایا چېن یۆراکدن سجده اديپ، بۉ وعدأنيݩ برجای بوْلماغېنا اميد باغلاپدېر. ای، پادشام، یهۉديلار عین شۉ اميد اۆچين مني عیبلایوْرلار. ۸نأمه اۆچين خۉدایېݩ اؤلۆلري ديرالتمگيني اېنانېپ بوْلماجاق ذات حسابلایوْرسېݩېز؟ ۹دوْغرۉسې، من-هم ناصرالې عيسانېݩ آدېنا ضد کؤپ یامانلېق اتمگي اؤز یانېمنان واجب بيلیوْرتېم. ۱۰من بۉ یامانلېغې اۉرشليم شهرده اتديم هم. کتته کاهنلاردان اجازه آلېپ، کؤپ ايمانلېلار بنديخانا تېقدېم. اوْلار اؤلۆمه حکم اديلانده، اوْلارېݩ ضدينه من هم رای بریوْرتېم. ۱۱من بير کنيسادن بۆیلاکيسينه آیلانېپ، اوْلارې غایتا-غایتا جزالاندېردېم، ايماننان دأنمأنه مجبۉر اتديم. اوْلارا ضد قهر-غضبا منيپ، حتّیٰ بی‌گانه شهرلره چنلي اوْلارې اېزارلادېم.
۱۲گۆنلريݩ بير گۆني شۉ مقصد بيلان کتته کاهنلاردان اختیارنامه و تابشېرېق آلېپ، دمشقا طرف یوْلا دۆشديم. ۱۳گۆنوْرتانا غوْلای یوْلداقام، ای پادشام، بيردن آسماندا گۆننن هم یاختې اېشېق گؤرديم. اېشېق منيݩ و یوْلداشلارېمېݩ داش-تؤواراگينه یالقېم سچدي. ۱۴همأميز یره یېقېلدېق. بير سسيݩ ماݩا ارامي ديلينده ديیانيني اشيتديم: ’شائۉل، شائۉل! نأمه اۆچين مني آزار بریوْرسېݩ؟ یارامازلېغېݩ بيلان اؤزيݩه زیان یتيرمأݩي بس ات‘. ۱۵من: ’آقام، سن کيم؟‘ ديیيپ سوْرادېم. ارباب: ’من سنيݩ آزار بریوْن عيساݩ. ۱۶حانې، تۉر، آیاق اۆستينه غال. من سني خدمتکأريم هم شاهدېم اديپ سایلاماق اۆچين ساݩا گؤرينديم. سن اؤز گؤران و منيݩ گؤرکازجک ذاتلارېما شاهدلېق برارسيݩ. ۱۷-۱۸سني اؤز مردميݩيݩ و بی‌گانه ملتلريݩ اليننن غۉتارارېن. بی‌گانه ملتلريݩ گؤزلريني آچارېݩ یانې، من سني اوْلارېݩ آراسېنا ايبرارين. شوْندا اوْلار هماسي غاراݩقېلېقدان یاختېلېغا، شیطانېݩ حکمروانلېغېننان خۉدایا طرف اؤوريلارلر. ماݩا ايمان گتيرمک آرقالې اوْلارېݩ گنالارې باغېشلانېپ، اوْلار خۉدایېݩ مقدس مردمي بيلان بيله ميراث آلارلار‘ ديیدي. ۱۹شوْنېݩ اۆچين هم، ای، آگْریپاس پادشاه، من آسماننان گلان گؤرنۆشه بوْینۉیوْغېنلېق اتماديم. ۲۰ايلکي بيلان دمشق شهرده، اۉرشليم شهرده، سوْݩ همه یهۉدیه ولایتدا، شۉرقم هم، بی‌گانه ملتلريݩ آراسېندا: ’گنالارېݩېز اۆچين تۉبه اديݩ! خۉدایا دوْلانېݩ! تۉبه ادانليگيݩيزي یاغشې ايشلريݩيز بيلان ثابت اديݩ!‘ ديیيپ تبليغ اتديم. ۲۱شۉ سببدن یهۉديلار مني عبادت‌خانادا تۉتېپ، اؤلديرجک بوْلدېلار. ۲۲اما شۉ گۆنه چنلي خۉدای ماݩا کمک اتدي. شوْنېݩ سایاسېندا اۉلۉدان-کيچأ، همالره شاهدلېق بريپ گلیوْرېن. بوْلجاق ذاتلارې اؤݩنن خبر بران پیغمبرلريݩ و مۉسانېݩ آیدانلارېننان باشغا هيچ ذات اؤورادان دألديرين. ۲۳اوْلار هم مسيحيݩ گؤرگي گؤرماليليگيني، بيرينجي بوْلېپ اؤلۆمنن ديراليپ، اؤز مردمينه و بی‌گانه ملتلره خۉدایېݩ اېشېغېنې اعلان اتماليليگيني عیان اديپتيلر“.
۲۴پاولۉس شؤديپ، اؤزيني غوْرېپ دۉرقا، فستۉس غاتې سس بيلان: ”پاولۉس، سن دأليرأپسيݩ! کأن اوْقيماقلېق سني عقلېݩنان آزاشدېرېپدېر“ ديیدي. ۲۵پاولۉس اوْݩا: ”ای، حرمتلې فستۉس، من عقلېمنان آزاشام یوْق. منيݩ آیدان سؤزلريم حقيقتا و عقلا سېغیوْندېر. ۲۶بۉ ذاتلاردان پادشامېݩ خبرلېلېغې اۆچين، من اوْݩا آرقایېن گپلایوْرېن. بۉلارېݩ هيچ بيرينيݩ اوْننان گيزلين دألليگينه من اېنانیوْرېن، سببي بۉلار گيزلين اديلان دألدير. ۲۷آگْریپاس پادشاه! سن پیغمبرلره اېنانیوْرسېݩمې؟ اېنانیوْنلېغېݩې بيلیوْرېن“ ديیدي. ۲۸آگْریپاس پاولۉسا: ”کلته وقتېݩ ايچينده، مني مسيحي اتجک بوْلیوْرسېݩمې؟“ ديیدي. ۲۹پاولۉس اوْݩا: ”گيچ یا تيز وقتدا بوْلسېن، فقط سن دأل، ترسينه، شۉ گۆن مني ديݩلایوْنلارېݩ بارې منيݩ یانې بوْلسېن ديیيپ خۉدایا یالباریوْرېن. البته، بۉ زنجيرلر سيزده بوْلماسېن“ ديیيپ جواب بردي. ۳۰شۉننان سوْݩ آگْریپاس پادشاه، فستۉس والي، اۉیاسې برنيک و اوْلار بيلان اوْتۉرانلار یرلريننن تۉردېلار. ۳۱اوْلار چېقېپ باریوْرقالار، اؤز آراسېندا گۆررۆݩلاشيپ: ”بۉ آدم اؤلۆمه یا-هم بنديخانا گيرمأنه لایق هيچ یامان ايش اتمأندير“ ديیشديلر. ۳۲آگْریپاس فستۉسا: ”بۉ آدم دعواسېنې یتيشمگينه قَیصر پادشادان خواهش اتماديک بوْلساتې، اوْنې آزاد اديپ بوْلارتې“ ديیدي.
۱بيزي دریا آرقالې ایتالیا ايبرمگي قرار اتديلر. شوْندا پاولۉس بيلان بيرنأچه بنديني قَیصرېݩ توْپباغېنداقې یۉلیۉس ديیان صاحب‌منصبه تابشېردېلار. ۲بيز آدراميت شهريننن گلان کيشتأ منيپ، آسیا ولایتېنېݩ بندرلرينه طرف یوْلا دۆشديک. یانېمېزدا تَسالوْنيکي شهردن گلان مقدۉنیه ولایتدان بوْلان اَرِیستَرخُس هم بارتې. ۳ارتاسي گۆن صيدۉن شهرينه گليپ یتديک. یۉلیۉس پاولۉسا یاغشېلېق اديپ، اوْݩا دوْستلارېنېݩ یانېنا بارمانا و گراکلي ذاتلارېنې آلمانا اجازه بردي. ۴اوْل یردن ینه دریانېݩ اۆستي بيلان گيتديک. شمالېݩ آلېمېزدانلېغې سببلي قِپرِس جزيراسينيݩ غایرا طرفېننان، اوْنې پنالاپ، اؤتديک. ۵کيليکيیا و پامفیلیه ولایتلارېݩ آلېنداقې دریادان اؤتيپ، ليکيیا ولایتېݩ ميرا شهرينه گلديک. ۶صاحب‌منصب شوْل یرده اسکندریه شهردن گليپ، ایتالیا ولایتا گيتجک بوْلېپ دۉران کيشتيني تاپدې و بيزي اوْݩا منديردي. ۷بيز نأچه گۆن آهستالېق بيلان اؤتيپ، غېنچېلېق بيلان، کنيدوْس شهرينه یتديک. غاتې شمالېݩ بيزيݩ آلېمېزدا اؤوۆسیوْنلېغې اۆچين، سالموْنه شهريݩ آلېننان اؤتيپ، کريت جزيراسيني پنالاپ، اؤتيپ گيتديک. ۸غېرا غوْلای گيديپ، کتته غېنچېلېق بيلان ’اوْوادان بندرلر‘ ديیان یره گلديک. بۉ یر لاسیا شهرينه غوْلای یرلاشیوْرتې.
۹بيز کؤپ وقتېمېزې یيتيرديک. ايندي دریادا کيشتيده سفر اتمک اۆچين هوا کأن خطرلېتې، سببي گۆیزاو آخېرلاپ باریوْرتې. پاولۉس اوْلارا مصلحت بريپ: ۱۰”جنابلار! گؤریوْرېن، ايندي دریادا کيشتيده سفر اتساک، فقط بير یۆکيميز، کيشتيميز دأل، ترسينه جانېمېز هم خطر آستېندا غالار. آغېر بدبختچېلېغا دۉچار بوْلارېس“ ديیدي. ۱۱اما صاحب‌منصب پاولۉسېݩ مصلحتېنا غۉلاق آسمان، کيشتيني هایدایوْن بيلان کيشتينيݩ ايیاسينيݩ گپينه اېناندې. ۱۲بندرده غېشې اؤتۆرمأنه هيچ هيلي یوْل بوْلماننان سوْݩ، انسانلارېݩ کؤپۆسي، باشارتسا، بۉ یردن فنيکس بندره یتيپ، غېشې اوْل یرده اؤتۆرمگي قرارا گلديلر. فنيکس بندر کريت جزيراده یرلاشيپ، الاري-گۆنباتار و غایرا-گۆنباتار طرفدان اؤوۆسیوْن شماللاردان پناتې.
۱۳الاري شمالې آهستادان اؤوۆسمأنه باشلاندا، اوْلار اؤز مقصدېمېزا یتانديريس ديیيپ فکر اتديلر. شوْنېݩ اۆچين لنگرلريني سۉودان چېقاردېلار-هم، کريت جزيرأنيݩ غوْلایې بيلان یوْلا دۆشديلر. ۱۴اما کؤپ وقت اؤتمأنکأ، جزيره طرفدان ”غایرا-گۆندوْغار“ ديیيلیوْن گۆیچلي شمال اؤوسيپ، طۉفان تۉردې. ۱۵طۉفان اؤزيني کيشتأ اۉردې. کيشتي شمالېݩ ضدينه حرکت اديپ بيلمادي. شۉننان سوْݩ اؤزيميزي توْلقۉنلارا تابشېرېپ، شمالېݩ اۉرېنا گيتديک. ۱۶بيز کاودا ديیان بير کيژژيک جزيرأني پنالاپ اؤتديک. کيشتينيݩ کيژژيک غایېغېنې زوْردان ساقلاپ غالدېق. ۱۷دریاچېلار غایېغې یوْقارې چکيپ آلدېلار و کيشتي دۆويليپ گيتماسين ديیيپ، داشېننان یوْغېن یۆپ بيلان برک داݩدېلار. اوْلار ”سيرت“ ديیان سۉوې آز بوْلان چأگالي یردن باتماقدان قوْرقېپ، کيشتينيݩ تيزليگيني آهستالاتماق اۆچين یلکاني آشاق دۆشۆرديلر. شؤديپ، کيشتيني شمالېݩ اۉرېنا غوْیبرديلر. ۱۸بيز طۉفاننان یاݩا ايکي‌یانا چایقانیوْرتېق. شوْنېݩ اۆچين، ارتاسي گۆن کيشتينيݩ یۆکيني تاشلامانا باشلادېلار. ۱۹اۆچۆلانجي گۆن کيشتينيݩ سۆشيک انجاملارېنې-هم اؤز اللري بيلان دریا تاشلادېلار. ۲۰کأن گۆنلأپ نه گۆن، نه یېلدېز گؤريندي. گۆیچلي طۉفان سوْوېلماننان سوْݩ، خلاص بوْلماق اميدېمېزې بۆتينلای یيتيرديک.
۲۱هيچ کيم اۉزاق وقتلاپ هيچ ذات ايیمادي. شوْندا پاولۉس کيشتيدأکيلريݩ اوْرتاسېندا دۉرېپ، شۉرقم ديیدي: ”ای، آدملار! منيݩ آیدانلارېما غۉلاق آسېپ، کريت جزيرادن گيتماديک بوْلساتېݩېز، اوْندا بۉ بلا-بدتره ساتاشمازتېق. ۲۲ايندي سيزه مصلحتېم شۉ: مرت بوْلېݩ! هيچ بيريݩيز هلاک بوْلمارسېݩېز، فقط کيشتيني الدن براريس. ۲۳سببي اؤزيننن بوْلېپ، غۉللېق ادیوْن خۉدایېم اؤتان آغشام بير فرشتاسيني یانېما ايبردي. ۲۴اوْل: ’قوْرقما، پاولۉس! سن قَیصر پادشانېݩ اؤݩينده دۉرمالېسېݩ. سن سببلي یوْلداشلارېݩېݩ هماسيني خۉدای غوْرېر‘ ديیدي. ۲۵شوْنېݩ اۆچين، آدملار، مرت بوْلېݩ، سببي من خۉدایا اېنانیوْرېن. همه ذات اؤزيمه آیدېلېشې یانې بوْلار. ۲۶شؤديپ شمال بيزي بير جزيرأ التيپ تاشلار“.
۲۷اوْن تؤردينجي گۆني گيجه بيز آدرياتيک دریاسېندا هر یانا قوْوېلېپ یؤرکأک، گيجه یارېم کيشتيچيلر تؤواراکلري غۉرې یريݩ غوْلایلاشیوْنلېغېنې گمان اتديلر. ۲۸چۉݩݩۉرلېغې اؤلچأنلرينده، اوْتۉز یتدي متر چېقدې. بیرآز سوْݩراق اؤلچأنلرينده، یيگريمي یتدي متر چېقدې. ۲۹کيشتي داشلارا دگماسين ديیيپ، آرقا طرفدان تؤرت لنگر سۉوا تاشلادېلار-هم، درراو داݩ آتسېن ديیيپ ديلاگ اتديلر. ۳۰کيشتيچيلر کيشتيدن غاچجاق بوْلېپ، اؤݩ طرفدان لنگر تاشلاماق بهاناسې بيلان، کيژژيک غایېغې دریا اينديرتيلر. ۳۱اما پاولۉس صاحب‌منصب بيلان عسکرلره: ”بۉلار کيشتيده غالماسالار، سيز ديري غالېپ بيلمارسيݩيز“ ديیدي. ۳۲شوْنېݩ اۆچين، عسکرلر غایېغېݩ یۆپلريني کسيپ، اوْنې آشاق تاشلادېلار.
۳۳داݩ آتېپ باریوْرقا، پاولۉس همأني داماق ايیمأنه چاغېردې. اوْل: ”سيزيݩ غایغې-آلادا اديپ، هيچ ذات ايیمأنيݩيزه بۉ گۆن اوْن تؤرت گۆن بوْلدې. ۳۴شوْنېݩ اۆچين سيزدن خواهش ادیوْرېن، داماق ايیيݩ. بۉ سيزيݩ ديري غالماغېݩېز اۆچين گراکدير. هيچ بيريݩيزيݩ ساچېݩېزېݩ یکه غېلېنې-هم کمالمز“ ديیدي. ۳۵پاولۉس بۉ سؤزلري آیدېپ، الينه نان آلدې. همأنيݩ اؤݩينده خۉدایا شکر اتدي-هم، اوْنې بؤليپ ايیمأنه باشلادې. ۳۶شوْنېݩ اۆچين، همالر یۆراکلري گۆیچلانيپ داماق ايیديلر. ۳۷کيشتيده بيزيݩ همه یوْلداشلارېمېز ايکي یۆز یتميش آلتې انسانتې. ۳۸داماقدان دوْیانلارېننان سوْݩ، بۉغدایې دریا تاشلاپ، کيشيني یݩلاتديلر.
۳۹گۆن دوْغاندا، اوْل یري تانېمادېلار. اما غېرادا چأگاليک بير کؤلليک گؤريپ، کيشتيني اوْل یره أکيدالي ديیان قرارا گلديلر. ۴۰لنگرلريݩ یۆپلريني کسيپ، دریا غوْیبردي. کۆراگه داݩېلان یۆپلري چؤزديلر-هم، اؤݩدأکي یلکاني شمالا غالدېرېپ، کيشتيني غېرا طرف هایدادېلار. ۴۱اما کيشتي بير سۉوېݩ آشاغېنداقې بلندليک چأگأ باتدې. کيشتينيݩ بۉرنې چأگأ باتېپ، هيچ طرفا غېمېلداپ بيلمادي. آرقا طرفې بوْلسا موجلريݩ زوْرېنا دۆويلمأنه باشلادې. ۴۲بنديلريݩ هيچ بيري یۆزيپ غاچماز یانې، عسکرلر اوْلارې اؤلديرمکچي بوْلدېلار. ۴۳اما صاحب‌منصب پاولۉسې خلاص اتمک ايسلأپ، اوْلارې بۉ نيّتلريننن دأنديردي. اوْلارا یۆزيپ بيلیوْنلار کيشتيدن اؤزلريني سۉوا تاشلاپ یۆزيپ چېقسېنلار، ۴۴غالانلارې هم تختالار یا-هم کيشتينيݩ دؤويک آغاچلارې بيلان چېقسېنلار ديیيپ بۉیرېق بردي. شوْنېݩ اۆچين، همأميز ساغ-امان غۉرې یره چېقدېق.
۱بيزلر غېرا ساغ-امان چېقانېمېزدان سوْݩ، بۉ جزيرأنيݩ آدېنېݩ مالتالېغېنې اؤورانديک. ۲اوْل یرينيݩ مردمي بيزلر بيلان کأن یاغشېلېق اتديلر. هوا جالالې و سوْوۉق بوْلاننان سوْݩ، اوْلار اوْت یاقېپ، همأميزي یاغشې مهمان آلدېلار. ۳پاولۉس بير اۆیشمک اوْدۉن چؤپلأپ، اوْدېݩ اۆستينه غوْیاندا، بير زهرلي یېلان اوْدېݩ حوْورېننان غاچېپ، اوْنېݩ الينه یاپېشدې. ۴اوْل یريݩ مردمي اوْنېݩ اليننن یېلانېݩ ساللانېپ دۉرېشېنې گؤرانده، بيري-بيرينه: ”بۉ آدم قاتل بوْلماسې گراک. اوْل دریادان خلاص بوْلسا-هم، تقدیرې اوْنې یاشامانا غوْیمادې“ ديیشديلر. ۵اما پاولۉس اليني سيلکيپ، یېلانې اوْدېݩ ايچينه تاشلادې. هيچ بير زیان هم گؤرمادي. ۶انسانلار اوْنېݩ چيشمگينه یا-هم بيردن یېقېلېپ اؤلماسينه غاراشدېلار. اما کؤپ غاراشېپ، اوْݩا هيچ ذات بوْلمانلېغېنې گؤرانلرينده، فکرلريني اؤوريپ: ”اوْل خۉدایدېر!“ ديیشديلر.
۷اوْل یريݩ غوْلایېندا جزيرأنيݩ پۉبليی آتلې کتتاسينيݩ ملکي بارتې. پۉبليی بيزي مهمان آلېپ، اۆچ گۆنلأپ یۆراکدن خدمت اتدي. ۸شوْل وقت اوْنېݩ آتاسېنې ايني غېزدېرېپ و غارېن-آغېر تۉتېپ یاتېرتې. پاولۉس کسليݩ یانېنا گلدي و دعا-ديلاگ اتدي-هم، اوْنېݩ اۆستينه اليني غوْیېپ، شفا بردي. ۹بۉ واقعدان سوْݩ، جزيرادأکي بۆیلاکي کسللر-هم گليپ شفا تاپدېلار. ۱۰اوْلار بيزه کؤپ سېلاغ-حرمت اتديلر. یوْلا اۉوراماقچې بوْلانېمېزدا، بيزه ضرۉر همه ذاتلارې گتيريپ، کيشتأ یۆکلاديلر.
۱۱اۆچ آیدان سوْݩ، بيز اکيز خۉدایلار نشانالې بير کيشتي بيلان دریا چېقدېق. بۉ کيشتي اسکندریه شهردن گليپ، غېشدا شوْل جزيراده غالېپتې. ۱۲بيز سيراقۉس شهرينه بارېپ، اوْل یرده اۆچ گۆن غالدېق. ۱۳اوْل یردن کيشتيلي رگيیا شهره گليپ یتديک. ارتاسي گۆن الارينيݩ شمالې اؤوسيپ باشلادې. ايکينجي گۆنده پۉتیوْل شهرينه یتديک. ۱۴اوْل یرده بيرنأچه دوْغانلارې تاپدېق. اوْلار بيزلردن مهمان بوْلېپ غالماغېمېزې خواهش اتديلر و بيز اوْل یرده بير هفته غالدېق. شوْننان سوْݩ بيز رۉم شهره گلديک. ۱۵رۉم شهردأکي دوْغانلار بيزيݩ گلانليگيميزي اشيديپ، بيزيݩ آلېمېزدان چېقماق اۆچين اوْل یردن آپپيیۉس بازارېنا و اۆچ کاروانسرا ديیان اوْبا چنلي گلديلر. پاولۉس اوْلارې گؤرانده، خۉدایا شکر اديپ، ینه اميد تاپدې. ۱۶بيز رۉم شهره گلانيميزدن سوْݩ، پاولۉسا بير عسکريݩ گؤز آستېندا اؤزباشداق یاشامانا اجازه بريلدي.
۱۷اۆچ گۆننن سوْݩ پاولۉس یهۉديلارېݩ کتتالريني چاغېردې. اوْلار بير یره اۆیشانده، پاولۉس اوْلارا شۉرقم ديیدي: ”ای، دوْغانلار! من مردميميزه یا-هم آتا-بابالارېمېزېݩ رسملرينه ضد هيچ ذات اتماسام-هم، اۉرشليم شهرده بندي اديليپ، رۉملېلارېݩ الينه تابشېرېلدېم. ۱۸اوْلار مني سوْراغا چکانلريننن سوْݩ، غوْیبرجک بوْلدېلار، سببي مني اؤلديرمأنه هيچ بير سبب تاپمادېلار. ۱۹اما یهۉديلار ضد چېقانلارېندا، من دعوامې یتيشماسينه قَیصر پادشادان خواهش اتمأنه مجبۉر بوْلدېم. بۉرقم اتمک بيلان من اؤز مردميمي عیبلاماقچې دألديرين. ۲۰شۉ سببدن من سيزيݩ بيلان گؤريشيپ، گپلاشمک اۆچين، سيزي بۉ یره چاغېردېم. من اسرائیل مردمينيݩ اميدې بوْلان مسيح اۉرېندا زنجيرلانديم“.
۲۱اوْلار پاولۉسا شۉرقم ديیديلر: ”بيز سن حقدا یهۉدیادان هيچ بير خط آلمادېق. اوْل یردن گلان دوْغانلارېمېزدان هم هيچ کيم سن اۆچين یاغشېدان-یاماننان هيچ ذات خبر برمادي. ۲۲اما بيزيݩ سنيݩ فکرلريݩي اؤزيݩنن اشيداسيميز گلیوْر، سببي همه یرده بۉ ديني توْپباغا ضد چېقېلیوْنلېغېنې بيلیوْرېس“.
۲۳شوْنېݩ اۆچين، اوْلار پاولۉس بيلان دۉشېشېق گۆنيني بللاشديلر. شوْل گۆن اوْنېݩ اۆیينه کؤپ انسان گلدي. پاولۉس ارتيردن آغشاما چنلي اوْلارا خۉدایېݩ پادشالېغېنې دۆشينديريپ، تبليغ اتدي. مۉسانېݩ تۉرات کتاب بيلان پیغمبرلريݩ یازغېلارېننان عيسی دوْغرۉسېندا اېنانار یاناق دليللر گتيردي. ۲۴کأبيرلري اوْنېݩ سؤزلرينه اېناندې، کأبيري اېنانمادې. ۲۵اوْلار بيري-بيري بيلان اؤز آراسېندا اېلالاشمادېلار. اوْلار گيتمکچي بوْلېپ دۉرقالار، پاولۉس شۉرقم ديیدي: ”اِشعیا پیغمبر آرقالې مقدس رۉح آتا-بابالارېݩېزا شۉ دوْغرې سؤزلري آیدېپدېر:
۲۶ ’بار-هم، بۉ مردمه شۉرقم ديی:
اشيديپ دۉرساݩېز-هم، هيچ دۆشينمارسيݩيز،
غاراپ دۉرساݩېز-هم، هيچ بيلمارسيݩيز.
۲۷بۉ مردميݩ یۆراگي داش یانې بوْلدې،
غۉلاقلارې کر بوْلدې،
گؤزلري کؤر بوْلدې.
بوْلماسا گؤزلري بيلان گؤريپ،
غۉلاقلارې بيلان اشيدارتيلر.
فکرلري بيلان دۆشينيپ،
ماݩا طرف گلان بوْلسالارتې،
من هم اوْلارا شفا برارتيم‘.
۲۸شوْنېݩ اۆچين ايندي شۉنې بيليپ غوْیېݩ: خۉدایېݩ خلاص بوْلماق باراداقې خوْش خبرې یهۉدي دأللره ايبريلدي. اوْلار غۉلاق آسارلار“.
۳۰پاولۉس کرایه آلان اۆیينده ايکي یېل یاشادې و یانېنا گلانلريݩ هماسيني مهمان اتدي. ۳۱اوْل هيچ ذات اؤݩيني آلمان خۉدایېݩ پادشالېغېنې تبليغ اديپ، اربابېمېز عيسی مسيح اۆچين اؤوراتدي.